Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Anna Harmata

Protokolant: sekr. sądowy Małgorzata Florek

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2021 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko: G. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w R. V Wydziału Gospodarczego z dnia 14 kwietnia 2021 r., sygn. akt V GC 125/21

- w części ponad kwotę 35,02 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty

1. oddala apelację,

2. zasądza od pozwanej G. K. na rzecz powoda Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI Ga 409/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 października 2021 r.

Pozwem z dnia 16 listopada 2020 r. powód Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) Sp. z o.o. z/s w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej G. K. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą: K. G.- kwoty 5.417,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że strony w ramach prowadzonych działalności gospodarczych współpracowały ze sobą w ten sposób, że powód sprzedawał pozwanej towary handlowe i opakowania z odroczonym terminem zapłaty. Wobec tego, że pozwana płaciła za dostarczony towar i opakowania z opóźnieniem powód wystawił noty odsetkowe w dniach 29 września 2020r. i 5 listopada 2020r. Powód wyjaśnił, że każda faktura w wymienionych w notach odsetkowych to odrębna transakcja handlowa, w ramach której dostarczył zamówione towary, a pozwana zapłaciła za nie z opóźnieniem. W związku z powyższym oprócz skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w wysokości 119,96 zł powód dochodzi od pozwanej kwoty 5.297,84 zł tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności na podstawie art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych w wysokości równowartości 40 euro od każdej transakcji uregulowanej nieterminowo przez pozwaną.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalanie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

W zakresie żądania odsetek pozwana podniosła zarzut braku dostatecznych dowodów tj.:- braku dowodów doręczenia faktur w określonej dacie, od której ma biec termin płatności.- braku dowodów prawidłowego doręczenia faktur do pozwanej lub podmiotu uprawnionego do odbioru faktury lub jej zatwierdzenia,

- braku dowodów na jakiej podstawie ustalono termin płatności faktur i kiedy upływał,oraz niewłaściwe doręczenie faktur do osób postronnych, a nie do biura pozwanej. Pozwana dodatkowo podniosła sprzeczność żądania odsetek z treścią porozumienia stron dotyczącego dostawy i warunków płatności oraz naruszenie umowy ustnej w tym zakresie. Nadto pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia o odsetki.

W zakresie żądania tzw. rekompensaty tytułem kosztów odzyskiwania należności pozwana zarzuciła, iż jest ono pozbawione podstaw prawnych i nie zostało również należycie udowodnione, a w szczególności pozwana wskazała, że: - powód nie uzyskał i nie przedstawił dowodu doręczenia oświadczenia o statusie dużego przedsiębiorcy ani nie uzyskał odpowiedniego oświadczenia pozwanej o jej statusie - powód ma status dużego przedsiębiorcy -nie został naruszony termin płatności umówiony ustnie, - rekompensata dotyczyć może jedynie roszczeń nieprzedawnionych, gdy tymczasem roszczenie o odsetki jest przedawnione, - zaprezentowana przez powoda wykładania art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych w zw. z art. 4 pkt 1 i 2 tej ustawy jest wadliwa wobec tego, że żądanie rekompensaty zostało zgłoszone już po dokonaniu zapłaty należności głównej i roszczenie o świadczenie pieniężne z tytułu transakcji handlowej już wygasło wskutek wykonania zobowiązania głównego zgodnie z jego treścią. - wykładnia przepisu art. 10 ust. 1 w/w ustawy rozumianego w ten sposób że rekompensata w wysokości 40 euro przysługuje od każdej faktury odrębnie, nie zaś od jednej transakcji handlowej jest wadliwa oraz pozwana wskazała na akcesoryjny charakter rekompensaty wobec roszczenia głównego (tylko jego jednoczesne zasądzenie uzasadnia roszczenie o rekompensatę, jeżeliby co do zasady była uzasadniona) - w każdym wypadku roszczenie o rekompensatę uległo przedawnieniu jako roszczenie uboczne - roszczenie o rekompensatę stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c.

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2021 r. Sąd I instancji zasądził od pozwanej G. K. na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 5.417,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16.11.2020 r. do dnia zapłaty (I); zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (II).

Sąd I instancji ustalił, że powód Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) Sp. z o.o. z/s w W. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie sprzedaży hurtowej artykułów spożywczych i napojów, w tym alkoholowych. Pozwana G. K. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...), której przedmiotem są m.in. usługi gastronomiczne. Stałe miejsce wykonywania przez pozwaną działalności mieści się w R. przy ul. (...). Jedno z dodatkowych stałych miejsc wykonywania działalności znajduje się w miejscowości C. przy ul. (...), gdzie pozwana prowadzi (...). Strony nawiązały ze sobą współpracę w ramach prowadzonych przez siebie działalności gospodarczych. Pozwana przyjęła od przedstawiciela handlowego powoda ofertę sprzedaży towarów handlowych wraz opakowaniami. Zasady współpracy nie zostały przez strony sformalizowane w umowie handlowej. W ramach tej współpracy pozwana osobiście bądź przez swoich pracowników zamawiała artykuły spożywcze, w tym napoje alkoholowe i bezalkoholowe, jako miejsce dostawy każdorazowo wskazując K. C. mieszczącą się w miejscowości C. przy ul. (...). Zgodnie z zawieranymi odrębnie umowami sprzedaży towary były dostarczane przez pracowników powoda ( kierowców) pod wskazane miejsce dostawy i odbierane wraz z fakturami- dokumentującymi transakcje handlowe- przez pracowników K. C.. Strony na żadnym etapie współpracy nie ustaliły w jakim terminie od wystawienia, względnie otrzymania faktury pozwana będzie obowiązana zapłacić cenę za dostarczony wraz z fakturą towar. Powód w wystawionych w okresie od stycznia 2017 r. do czerwca 2018r. fakturach VAT- odbieranych bez zastrzeżeń wraz z towarem przez pracowników lokalu pozwanej- określał jako sposób zapłaty przelew w terminie 14 dni od daty wystawienia faktury każdorazowo informując na fakturze, iż nieregulowanie płatności w w/w terminie spowoduje naliczanie ustawowych odsetek. Terminy te były określone ściśle przez wskazanie konkretnej daty płatności np. w fakturze z dnia 10 stycznia 2017r. powód wskazał termin zapłaty na dzień 24 stycznia 2017r. Daty wystawienia faktur i dostaw były te same, gdyż zamówiony towar był dostarczany jednocześnie z fakturą dokumentującą jego sprzedaż. Pozwana w okresie od stycznia 2017r. do czerwca 2018r. regularnie płaciła należności po terminach wynikających z faktur. Ilość dni opóźnienia obrazują wystawione przez powoda noty odsetkowe z dnia 29 września 2020r. ( nr (...)) i z dnia 5 listopada 2020r. ( nr (...)) i wynoszą od 1 dnia do 132 dni. Powód w dniu 29 września 2020r. skierował do pozwanej dwa wezwania do zapłaty ( nr (...) i nr (...)) odpowiednio kwot 4.950,60 zł i 347,24 zł tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności na podstawie art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W tabelach znajdujących się w wezwaniach powód wyszczególnił daty i numery faktur, wysokość należności, terminy płatności i daty faktycznej zapłaty oraz kwoty rekompensaty od każdej transakcji zapłaconej z opóźnieniem.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd I instancji uznał, że powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie. Wskazał, że zawierane przez strony umowy sprzedaży spełniają ustawową definicję transakcji handlowej. Poza sporem w niniejszej sprawie było, iż powód spełnił swoje świadczenie tj. zrealizował obowiązki wynikające z umowy sprzedaży rzeczy. Spór dotyczył przede wszystkim tego czy pozwana uregulowała należności po terminie. Przeprowadzone dowody wskazały, iż pozwana miała regulować należności z odroczonym terminem płatności. Wynika to wprost z wystawianych i księgowanych przez pozwaną treści faktur. Były to bowiem faktury „przelewowe”, a nie „gotówkowe”. Nie mniej jednak strony nigdy nie ustaliły w jakim terminie od wystawienia, względnie otrzymania faktury pozwana będzie obowiązana zapłacić cenę za dostarczony towar. Umowa sprzedaży ma charakter umowy wzajemnej. Przy umowie sprzedaży obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1993r. (I CRN 138/93) jeżeli świadczenia wzajemne nie są spełniane jednocześnie, świadczenie pieniężne powinno być spełnione w terminie oznaczonym przez strony. W razie nieoznaczenia terminu powinno być ono spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Wezwaniem takim w ocenie Sądu I instancji były faktury wystawione przez powoda, które zawierały wszystkie niezbędne elementy tzn. wysokość należności, termin i sposób zapłaty. Jak wyjaśnił Sąd I instancji, ugruntowany w judykaturze jest pogląd, że doręczenie dłużnikowi dokumentu rozliczeniowego ( faktury) jest wezwaniem go do spełnienia świadczenia pieniężnego wówczas, gdy zawarto w nim stosowną wzmiankę co do sposobu i terminu zapłaty.Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego jednoznacznie wynikało, iż faktury były odbierane wraz z towarem przez pracowników pozwanej w dacie ich wystawienia, która była tożsama z datą dostawy. Oznacza to, że pozwana obowiązana była zapłacić należności w terminie wynikającym z faktur. Sąd zaznaczył, że powód uprzedził pozwaną, iż nieregulowanie płatności w w/w terminie spowoduje naliczanie odsetek ustawowych. Same zaś faktury były odbierane przez uprawnione do tego osoby tj. pracowników pozwanej w miejscu dostawy towaru, które było zgodnie z CEiDG jednym z dodatkowych stałych miejsc wykonywania działalności gospodarczej przez pozwaną. W związku z powyższym w świetle art. 97 k.c. osoby te należy potraktować jako osoby czynne w lokalu przedsiębiorstwa prowadzonego przez pozwaną. Przedłożone przez powoda dowody w postaci potwierdzeń realizacji płatności wskazują, iż pozwana regulowała cenę po terminach określonych w fakturach. Czasokres opóźnień i ilość nieterminowo zrealizowanych transakcji dokumentują dołączone do pozwu noty odsetkowe, które jako wtórne dokumenty księgowe zostały wystawione w oparciu o faktury i potwierdzenia przelewów. Dlatego Sąd uznał, że żądanie obejmujące skapitalizowane odsetki za opóźnienie zostało dostatecznie udowodnione. W konsekwencji Sąd I instancji przyjął, że powództwo znajduje uzasadnienie także w zakresie tzw. rekompensat tytułem zwrotu kosztów odzyskiwania należności., powołując treść art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Sąd uznał, że każda transakcja dokumentowana była odrębną fakturą. Każdorazowo strony określały przedmiotowo istotne warunki umowy sprzedaży tj. jej przedmiot i cenę na podstawie odrębnie składanych zamówień. Stąd powód był uprawniony domagać się równowartości 31 rekompensat. Jego uprawnienie nie wygasło na skutek spełnienia świadczenia głównego. Wobec zapłaty przez pozwaną należności po terminie nabył on przecież uprawnienie do odsetek i tym samym również do rekompensat.

Obowiązek zapłaty przez pozwaną zryczałtowanej kwoty rekompensaty wynika z wdrożenia w polskiej ustawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 20lir. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Jest ona należna wierzycielowi bez względu na wysokość należności głównej, odsetek lub czasu opóźnienia w zapłacie i bez konieczności poniesienia przez wierzyciela kosztów dochodzenia należności. Sąd powołując uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015r. (III CZP 94/15) wskazał, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy. Odnosząc się do nieprzedstawienia przez powoda oświadczenia o statusie dużego przedsiębiorcy Sąd stwierdził, iż okoliczność ta jest bez znaczenia. Artykuł 4c ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych mówiący o konieczności składania oświadczeń o statusie przedsiębiorcy został wprowadzony z dniem 1 stycznia 2020 r., zaś do transakcji handlowych objętych żądaniem pozwu zastosowanie znajdą przepisy tej ustawy sprzed nowelizacji.

Również podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia Sąd I instancji ocenił jako chybiony. W ocenie Sądu rekompensata za koszty odzyskiwania należności przedawnia się zgodnie z dyspozycją przepisu art. 118 k.c. tj. z upływem trzech lat od dnia wymagalności jako roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Istotnie źródłem roszczenia o zapłatę równowartości kwoty 40 euro tytułem rekompensaty jest ustawa, a nie umowa sprzedaży, do której zastosowanie ma przepis art. 554 k.c. Omawiana ustawa określa swój zakres przedmiotowy i podmiotowy, autonomicznie definiując stosunki prawne, do których ma zastosowanie, jak i przysługujące jego stronom- a konkretnie wierzycielom- roszczenia wynikające z nieterminowego regulowania należności pieniężnych. Wprowadzając pojęcie „transakcji handlowej” ustawa w żadnym zakresie nie odnosi się do kodeksowych umów nazwanych. Nadto regulacja zawarta w art. 554 k.c. odnosi się do roszczeń „ z tytułu sprzedaży”, a nie „z umowy sprzedaży". Odnośnie zaś roszczenia za odsetki to jak wyjaśnił Sąd, w świetle ugruntowanego stanowiska judykatury ( uchwała SN z dnia 26 stycznia 2005r., sygn. akt III CZP 42/04) jeżeli należność główna została uregulowana, to odsetki za opóźnienie w jej zapłacie nie przedawniają się w terminie przewidzianym dla roszczenia głównego. Uzyskują one niezależny od należności głównej charakter i przedawniają się z upływem przewidzianego w art. 118 k.c. trzyletniego okresu przedawnienia. Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy miało to ,że ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw dodała do art. 118 k.c. zdanie, zgodnie z którym koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Zgodnie z treścią art. 5 ust 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, art. 118 k.c. w nowym jego brzmieniu stosuje się do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych. Dochodzone przez powoda roszczenia nie uległy przedawnieniu w dniu wejścia w życie ww. ustawy. Powód złożył pozew w dniu 16 listopada 2020 r. dokonując skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia, który zakończyłby się zgodnie ze znowelizowanym art. 118 k.c. w dniu 31 grudnia 2020 r. Sąd powołując art. 5 ust 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw wskazał że zdanie drugie ust. 2 należy czytać łącznie ze zdaniem pierwszym tego ustępu, gdyż tworzą one spójną redakcyjnie normę prawną. Oznacza to, iż zdanie drugie omawianego ustępu będzie mieć zastosowanie wyłącznie w przypadku terminów przedawnienia roszczeń, które uległy skróceniu na skutek nowelizacji. Termin przedawnienia roszczenia określony w art. 118 k.c. nie uległ zmianie w wyniku nowelizacji. Zgodnie z treścią uzasadnienia projektu ww. ustawy, założeniem ustawodawcy było w istocie wydłużenie (o czas do końca roku kalendarzowego) terminów przedawnienia wynoszących 2 lata lub więcej, celem ułatwienia obrony zwłaszcza w tych przypadkach, kiedy wymagalność roszczenia jest uzależniona od momentu, w którym wierzyciel najwcześniej mógł podjąć działanie. Reguła ta nie miała z kolei dotyczyć terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata. Przyjęcie końca terminu przedawnienia na koniec roku kalendarzowego - w ocenie twórców projektu ustawy - wydłużałoby bowiem w tych przypadkach ponad potrzebę krótkie terminy przedawnienia wynikające z przepisów szczególnych.

Sąd wskazał, że również podniesiony przez pozwaną zarzut nadużycia prawa podmiotowego przez powoda na podstawie art. 5 k.c. w realiach niniejszej sprawy uznać trzeba za chybiony. Po pierwsze obowiązkiem uczestników obrotu jest regulowanie swoich zobowiązań w terminie, a ochrony przewidzianej w art. 5 k.c. może żądać jedynie ten, kto sam postępuje nienagannie. Już tylko z tego względu pozwana nie może domagać się ochrony na podstawie art. 5 k.c., gdyż z regulowaniem swoich zobowiązań opóźniała się wielokrotnie, a znaczna część opóźnień była nadmierna ( powyżej 20 dni. zdarzały się także opóźnienia ponad 30 i więcej dni. nawet powyżej 100 dni). Analizując przebieg współpracy stron należy dojść do wniosku, iż niepłacenie w terminie należności przez pozwaną było dla niej swoistą normą. Pozwana nie podjęła jakichkolwiek działań zmierzających do zmiany (wydłużenia) terminów płatności wynikających z wystawianych przez powoda faktur tylko notorycznie płaciła należności po terminie. Sama zaś otrzymywała towar w umówionym terminie i wykorzystywała go do prowadzonej działalności gastronomicznej. Odmowa zapłaty rekompensaty z powołaniem się na art. 5 k.c. może być skuteczna jedynie wtedy, gdy brak zapłaty w terminie jest następstwem wyjątkowych i nadzwyczajnych okoliczności, na których dłużnik nie miał wpływu i nie mógł im zapobiec. W ocenie Sądu pozwana nie wykazała, że zaistniały wyjątkowe okoliczności z powodu których nie mogła spełnić swoich zobowiązań w terminie.

O kosztach Sąd orzekł przy zastosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu, o której mowa w art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana w części dotyczącej należności głównej co do kwoty 5.382,78 zł., to jest co do kwoty 84,94 zł odsetek i kwoty 5.297,84 zł. co do rekompensaty ( zatem ponad kwotę 35,02 zł co do odsetek ). Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

-

w zakresie orzeczenia o odsetkach naruszenie prawa materialnego, a to art. 118 kc w zw. z art. 1 pkt 3 i art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy-Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018 poz. 1104) polegające na przyjęciu, że w okres przedawnienia roszczenia o odsetki za opóźnienie dochodzone jako świadczenie okresowe, samodzielne oraz naliczone już po zapłacie roszczenia głównego z tytułu opóźnienia w zapłacie którego powstały upływa w terminie 3 lat, przy czym ostatni dzień tego okresu przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, gdy tymczasem okres przedawnienia w takim wypadku upływa w terminie 3 lat od dnia wymagalności odsetek, tj. poprzez zastosowanie przepisu art. 118 kc w brzemieniu obowiązującym po dniu 9 lipca 2018 roku i nadanym mu w/w ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 roku, zamiast w brzmieniu obowiązującym przed tą datą (wg dawnej treści) wskutek czego nie uwzględniono zarzutu pozwanej przedawnienia roszczenia o odsetki,

-

w zakresie orzeczenia o tzw. rekompensacie naruszenie przepisu art. 4 pkt 1 i la oraz art. 10 ustęp 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych poprzez:

a) zasądzenie rekompensaty pomimo, że dochodzone pozwem roszczenie o odsetki nie jest roszczeniem o świadczenie pieniężne będące wynagrodzeniem za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej i przepisy ustawy nie mają do niego zastosowania,

b) art. 118 w zw. z art. 353, 354 i 466 kc w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wygaśnięcie roszczenia o rekompensatę wskutek wygaśnięcia roszczenia o zapłatę świadczenia pieniężnego w transakcjach handlowych a w dalej idącym wypadku przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek,

a z ostrożności procesowej:

-

naruszenie art. 10 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych poprzez przyjęcie, że powodowi przysługiwałby więcej niż jedna suma rekompensaty,

w każdym wypadku:

-

naruszenie art. 5 k.c. poprzez nadużycie prawa do rekompensaty przewidzianej ustawą z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wskutek dochodzenia jej w okresie 2 lat po zapłacie roszczenia głównego i w zawyżonej kwocie co do sumy zaległych odsetek, a także wbrew zasadzie lojalności w obrocie handlowym.

W oparciu o ww. zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, to jest w ten sposób, że: w punkcie I: zasądza się od pozwanego na rzecz powoda kwotę 35,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty; w pkt II: w pozostałej części powództwo oddala; oraz zmianę orzeczenia o kosztach procesu za postępowanie przed Sądem I instancji poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 1.803,73 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Z ostrożności procesowej apelująca wniosła o oddalenie w zaskarżonej części przy uznaniu jednej rekompensaty to jest zmianę w ten sposób, że: w punkcie I: zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 209,48 zł. (tj. odsetki 35,02 zł. + jedna najwyższa wg kursu euro rekompensata 174,46 zł. = 209,48 zł.) z ustawowymi odsetkami od dnia 20 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty; w pkt II: w pozostałej części powództwo oddala, oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 1.730,54 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku. 

Ponadto apelująca wniosła o zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za II instancję w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przypisanych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I j- instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację(k. 197) powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów sądowych w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Najdalej idącym zarzutem apelacji był zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia o odsetki, a w dalszej kolejności przedawnienia roszczenia o rekompensatę w skutek wygaśnięcia roszczenia o zapłatę świadczenia pieniężnego.

W zakresie pierwszego z ww. roszczeń tj. roszczenia o odsetki apelująca stała na stanowisku, że w dacie wniesienia pozwu wymagalne było żądanie odsetek wyłącznie co do dwóch faktur objętych notą odsetkową z dnia 29.09.2020 r. ( faktura (...) na kwotę 3,56 zł oraz faktura (...) na sumę 4,95 zł) oraz żądanie odsetek dot. pięciu faktur z noty odsetkowej z dnia 05.11.2020 r. w łącznej kwocie 26,51 zł. W ocenie apelującego odsetki nieprzedawnione na dzień 16.11.2020 r. wyniosły 35,02 zł (co do tej kwoty apelująca nie wnosiła zarzutów). Dodatkowo w piśmie procesowym złożonym w postępowaniu apelacyjnym, z dnia 16.09.2021 r. (k.213) pozwana przedstawiła dowód zapłaty ww. odsetek na kwotę 36,17 zł (k.216).

Sąd Odwoławczy stanowiska powyższego nie podzielił uznając jednocześnie, że Sąd I instancji dokonał właściwej wykładni przepisu art. 118 k.c. Apelująca powołując się na treść tego przepisu oraz art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 1104), podnosiła, iż dochodzone roszczenie w znacznej części jest przedawnione. Zarzut ten okazał się jednak chybiony .

W pierwszej kolejności wskazać należy, że wbrew temu, co podnoszono w apelacji, odsetki za niespełnienie świadczenia (art. 481 k.c.) stanowią świadczenie uboczne, które ma byt niezależny od długu głównego i według własnych reguł ulega przedawnieniu. Roszczenie o odsetki staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia ( tak SN min. w uchwałach z dnia 5 kwietnia 1991 r., III CZP 20/91, Lex; OSNC 1991/10-12/120, i z dnia 5 kwietnia 1991, III CZP 21/91, Lex; OSNC 1991/10-12/12).

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Treść ww. przepisu został nadana wskazaną wyżej ustawą nowelizującą, która wprowadziła zasadnicze zmiany odnoszące się nie tylko do terminów, ale przede wszystkim do zasad obliczania przedawnienia. I tak, w przypadku roszczeń, co do których termin przedawnienia w wyniku nowelizacji uległ skróceniu (z 10-ciu do 6-ciu lat), bieg terminu przedawnienia rozpoczynał się z dniem 9 lipca 2018 r. (art. 5 ust. 2 zd. 1. ustawy nowelizującej). Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem 9 lipca 2018 r., nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, niż według nowych zasad, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (art. 5 ust. 2 zd. 2. ustawy nowelizującej). Natomiast w przypadku roszczeń, co do których termin przedawnienia w wyniku nowelizacji nie uległ skróceniu (terminów 3-letnich, a zatem również terminów przedawnienia roszczeń dotyczących świadczeń okresowych), zastosowanie znajdują nowe zasady przedawnienia (art. 5 ust 1 ustawy), w szczególności zasada, zgodnie z którą termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Oznacza to, że w przypadku istniejących zobowiązań odsetkowych przedawniających się w terminie 3-letnim, w wyniku nowelizacji doszło do przedłużenia terminu przedawnienia, co właściwie wywiódł Sąd I instancji. W świetle powyższego niezasadnie zarzucała apelująca, że zastosowanie w sprawie znajdzie regulacja uprzednio obowiązująca, a tym samym, że roszczenie powoda obejmujące skapitalizowane odsetki (wynikające z not odsetkowych) przedawniły się.

Analogicznie za chybiony należy uznać zarzut przedawnienia dot. świadczenia w postaci rekompensaty naliczonej przez powoda, w związku z wygaśnięciem roszczenia o zapłatę świadczenia pieniężnego (na skutek jego zapłaty) – jak podnosiła apelująca. Jak już zostało wyjaśnione przez Sąd I instancji, koszty rekompensaty stanowią odrębne roszczenie należne wierzycielowi w związku ze spełnieniem się przesłanek do wystąpienia z takim roszczeniem o jakich mowa w art. art. 10 ust. 1, art. 7 i 8 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (obecna nazwa; ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, dalej Ustawa). Przesłanką istnienia roszczenia o zapłatę rekompensaty od transakcji handlowej jest spełnienie dwóch warunków: gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie oraz gdy wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Obie powyższe przesłanki zostały spełnione. Powód dostarczał pozwanej opisane wymienionymi w pozwie fakturami towary, czemu pozwana nie zaprzeczyła. Wraz z towarem dostarczał faktury odbierane przez osoby czynne w lokalu. Faktury wskazywały termin płatności. Niniejsze prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy. Pozwana płaciła za wszystkie opisane w pozwie transakcje handlowe z opóźnieniem. Istotne dla podnoszonego w apelacji zarzutu jest to, że nabycie przez wierzyciela prawa do żądania rekompensaty wiąże się z uzyskaniem uprawnienia przez wierzyciela naliczenia odsetek za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty (art. 7, 8 Ustawy). Tak więc okoliczność zapłaty świadczenia pieniężnego jest zdarzeniem limitującym okres, za jaki odsetki mogą być naliczone. W żadnej mierze, zapłata należności wynikającej z transakcji handlowej nie powoduje wygaśnięcia uprawnienia wierzyciela do żądania rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

Także i wbrew zarzutom apelacji, w ocenie Sądu Odwoławczego, roszczenie wierzyciela o stałą kwotę rekompensaty kosztów odzyskania należności przysługuje od każdej dokonywanej transakcji handlowej. W przedmiotowej sprawie strony postępowania dokonały odrębnych transakcji handlowych w rozumieniu art. 4 pkt 1 Ustawy. Definicja legalna stworzona przez ustawodawcę określa bowiem transakcję handlową jako umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Trzeba mieć na względzie, że funkcjonalny charakter zobowiązań powstałych między stronami wskazywał, że zarówno świadczenie dostawy towarów stanowiących przedmiot umowy, jak i realizacja świadczenia pieniężnego miały były następstwem odrębnych zleceń kierowanych przez pozwaną do powoda. Każde zlecenie objęte było odrębną fakturą wystawioną wraz z dostawą towaru. Brak podstaw by przyjąć, że zapłata świadczenia należnego z tych faktur miałaby nastąpić po spełnieniu kilku zleceń bądź w inny sposób, który uzasadniałby przyjęcie, że powodowi nie przysługuje rekompensata z tytułu nieterminowej zapłaty za każdą z faktur wystawionych w związku z wykonaniem zlecenia.

W świetle powyższego zasadne było przyjęcie przez Sąd I instancji, że powstanie po stronie wierzyciela prawa do naliczenia odsetek rodziło uprawnienie do naliczenia ryczałtu w kwocie stanowiącej równowartość 40 euro za każdą nieopłaconą w terminie fakturę VAT.

W ocenie Sądu Odwoławczego pozwana nie wykazała, iż jej kontrahent, domagając się przedmiotowej zryczałtowanej opłaty, naruszył zasady współżycia społecznego bądź próbował skorzystać ze swoich uprawnień niezgodnie z celem, któremu służą (art. 5 k.c.), co stanowiło ostatni zarzut apelacji. Zasady współżycia społecznego w analizowanej sprawie – ze względu na przedmiot sporu i status stron – należy utożsamiać z zasadami rzetelności i lojalności kupieckiej. W stosunkach gospodarczych zasadą jest ponoszenie konsekwencji nieterminowej zapłaty należności bez względu na to, czy opóźnienie było zależne od strony, która się go dopuściła. Płynność finansowa jest bowiem jednym z fundamentalnych czynników profesjonalnej działalności. To właśnie konieczność wynagrodzenia kosztów opóźnień oraz wzgląd na potrzebę dyscyplinowania niesumiennych kontrahentów – stanowi cel odsetek za opóźnienie, czy pokrewnej im zryczałtowanej opłaty przewidzianej w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W żadnym przypadku nie można uznać, jak chce apelująca, że dochodzenie należności w okresie 2 lat po zapłacie roszczenia głównego narusza zasadę lojalności w obrocie handlowym. Oczywistym jest, że wierzyciel w przypadku jednokrotnych opóźnień nie będzie każdorazowo występował o należne mu koszty rekompensaty, bowiem jest to zwyczajnie mało ekonomiczne rozwiązanie. Wierzyciel ograniczony jest w każdym przypadku przepisami dot. przedawnienia danych roszczeń, co oznacza, że musi wystąpić z nimi w określonym czasie, przy czym co do zasady ma wybór kiedy z takim roszczeniem wystąpić. W ocenie Sądu odwoławczego domaganie się przez powoda kosztów odzyskiwania należności w okresie 2 lat po zapłacie należności (nieterminowej) w realiach tej sprawy nie uzasadnia twierdzeń, że powód czyni to z naruszeniem przysługującego mu prawa, zasad lojalności czy rzetelności, tym bardziej, że to opóźnienia pozwanej w zapłacie miały charakter notoryczny, na co zwrócił uwagę Sąd I instancji. Dochodzone roszczenie nie służyło niczemu innemu jak zniwelowaniu obciążeń, które opóźnienia w płatnościach zawsze generują. Odmiennej oceny nie sposób wywieść ze zgromadzonego materiału dowodowego, dlatego Sąd Odwoławczy uznał, że dochodzenie przez powoda przedmiotowego roszczenia mieści się w granicach wyznaczonych treścią art. 5 k.c.

W świetle powyższego apelację pozwanej jako niezasadną Sąd oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt I wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art 98 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwaną jako przegrywającą. Zasądzona a rzecz powoda kwota 900 zł stanowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustalone na podstawie §2 pkt 4 Rozporządzenia MS z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 poz. 1800 ze zm.).

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej

2.  kal: tydzień

3.  do dołączeniu potwierdzenia odbioru i upływie terminu z pkt 2 akta zwrócić SR