Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

Sygn. akt VI Ga 385/17

UZASADNIENIE
wyroku z dnia 12 kwietnia 2018 r.

Powód P. W. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą M. R. w P. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 3.654,45 zł, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztów procesu.

Uzasadniając pozew powód podał, że w dniu 18.06.2015 r. doszło do kolizji drogowej w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd stanowiący własność P. K.. Po zgłoszeniu szkody, pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne i rozliczył szkodę wypłacając poszkodowanemu kwotę 1.269,57 zł. Poszkodowany na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 29.06.2015 r. przeniósł na powoda swoje prawa do odszkodowania za uszkodzenia w pojeździe. Ponieważ wysokość wypłaconego odszkodowania nie wystarcza na naprawę uszkodzonego pojazdu, powód pismem z dnia 24.08.2015 r. wezwał pozwanego do dobrowolnego uiszczenia pełnego odszkodowania wynikającego z przedłożonej oceny technicznej oraz kosztów wykonania niniejszej opinii.

Po wydaniu w sprawie nakazu zapłaty pozwany wniósł sprzeciw domagając się oddalenia powództwa. Pozwany podniósł, że w toku postępowania likwidacyjnego dokonał rzetelnego badania zakresu uszkodzeń i prawidłowo dokonał wyceny, a następnie wypłacił w dniu 25.06.2015 r. kwotę 1.269,57 zł tytułem odszkodowania. Jego zdaniem opinia prywatna dołączona do pozwu nie może stanowić dowodu w sprawie. Pozwany zakwestionował również koszty wynikające z faktury FV (...).

Sąd Rejonowy w trakcie postępowania ustalił, że w dniu 18 czerwca 2015 r. miało miejsce zdarzenie drogowe, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki F. (...) nr rej. (...) należący do P. K. i M. K.. Sprawca kolizji miał zawartą z pozwanym ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.

Poszkodowani zgłosili pozwanemu szkodę celem jej likwidacji, a ten przyznał im kwotę 1269,57 zł.

Poszkodowani w dniu 29.06.2015 r. przenieśli na rzecz powoda, na podstawie umowy o przelew wierzytelności, roszczenie o odszkodowanie należne im od pozwanego z tytułu szkody w pojeździe w następstwie zdarzenia z dnia 18.06.2015 r. Powód nie zgodził się z wyceną dokonaną przez pozwanego i zlecił opracowanie opinii techniczno – ekonomicznej, w celu określenia wartości szkody w pojeździe. Z opinii tej wynika, że koszt naprawy pojazdu wynosi 3.681,72 zł. Za sporządzoną ocenę techniczną powód zapłacił 1.242,30 zł. Powód wezwał pozwanego do dopłaty kwoty 2.412,15 zł tytułem odszkodowania oraz kwoty 1.269,57 zł tytułem kosztów sporządzenia oceny technicznej. Z kolei rzeczywisty koszt naprawy ustalony w opinii biegłego sądowego określony został na kwotę 3.202,21 zł brutto przy użyciu do naprawy części oryginalnych, a 2.594,17 zł przy użyciu części zamiennych alternatywnych.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 31.05.2017 r. oddalił powództwo ( pkt I) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.082,11 zł tytułem zwrotu kosztów procesu( pkt II) .

Uzasadniając wyrok Sąd stwierdził, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, aczkolwiek z innych przyczyn niż podnoszonych przez pozwanego w sprzeciwie. Sąd przypomniał, że stosownie do art. 509 § 1 i § 2 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który w ten sposób zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego jaki wiązał go z dłużnikiem. Przedmiotem przelewu jest wierzytelność, tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia ( art. 353 k.c. ).

W niniejszej sprawie bezspornym było to, iż pozwany przyjął na siebie w oparciu o umowę ubezpieczenia OC odpowiedzialność za skutki zdarzenia , w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd stanowiący własność poszkodowanego. Istota odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wyrażona została w art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Regulacja ta przewiduje, że z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Sąd zwrócił uwagę, że chociaż problem dotyczy odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, to jego rozwiązanie wiąże się przede wszystkim z wykładnią przepisów kodeksu cywilnego regulujących odpowiedzialność za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym.

Ubezpieczyciel ponosi wiec, jeżeli nic innego nie wynika z umowy ubezpieczenia, odpowiedzialność w takim zakresie w jakim odpowiedzialny za szkodę ponosi na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Jak wynika z art. 822 § 4 k.c. poszkodowany może dochodzić odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Z art. 363 § 1 k.c. wynika, że poszkodowany może wybrać, czy naprawienie szkody ma nastąpić przez przywrócenie do stanu poprzedniego czy przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Z przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika, że naprawienie szkody przez ubezpieczyciela może polegać tylko na zapłacie odpowiedniej sumy pieniężnej. Nawet więc gdy poszkodowany wybiera naprawienie szkody przez przywrócenie do stanu poprzedniego, to świadczenie zakładu ubezpieczeń sprowadzi się do wypłaty sumy pieniężnej. Skoro ma ona jednak pełnić taką samą funkcję jak przywrócenie do stanu poprzedniego, to wysokość tego odszkodowania powinna pokryć wszystkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki niezbędne dla przywrócenia stanu poprzedniego uszkodzonego pojazdu.

Sąd wywiódł dalej, że przepis art. 363 § 1 k.c. ustanawiający zasadę wyrównania szkody w naturze nie zawiera żadnych ograniczeń, co do postaci, w jakiej ma nastąpić przywrócenie stanu poprzedniego. Zgodnie z poglądami doktryny, restytucja naturalna charakteryzuje się tym, że zmierza do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub konkretnego interesu i może przybrać różnorodne postaci w zależności od charakteru naruszonego dobra i rodzaju szkody. Rekompensata oznacza nie tylko przywrócenie stanu poprzednio istniejącego, lecz również stworzenie takiego stanu, który w przybliżony sposób zaspokajałby, jak poprzednio, naruszone potrzeby poszkodowanego.

Jeżeli dochodzi do naprawienia szkody przez naprawę uszkodzonego pojazdu, to naprawienie szkody przez ubezpieczyciela polega na zapłaceniu kwoty pieniężnej koniecznej do przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego. Naprawienie szkody przez ubezpieczyciela w przypadku wybrania przez poszkodowanego restytucji naturalnej (pieniężnej) polega na zapłaceniu kwoty pieniężnej koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego.

W niniejszej sprawie, zapłata przez ubezpieczyciela na rzecz poszkodowanych kwoty 3.202,21 zł pozwoliłaby na naprawę samochodu, czyli na restytucję naturalną.

Zgodnie z art. 353 k.c. przedmiotem świadczenia na rzecz poszkodowanego, przy wystąpieniu szkody w pojeździe jest przywrócenie stanu poprzedniego, czyli naprawienie samochodu, a w istocie pokrycie przez ubezpieczyciela kosztów naprawy pojazdu. W przypadku zbycia przez poszkodowanego roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego na rzecz cesjonariusza, przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe. Przelew praw do odszkodowania sprzeciwia się właściwości zobowiązania.

W dalszej części uzasadnienia Sąd wyraził pogląd, że zakaz przelewu wierzytelności ze względu na właściwość zobowiązania obejmuje wierzytelności, których cel powstania może być osiągnięty wyłącznie wtedy, gdy świadczenie zostanie spełnione osobiście wierzycielowi, chociaż w tym przypadku nie ze względu na samą osobę wierzyciela, ale na powiązanie wierzyciela z własnością uszkodzonego pojazdu, co przy likwidacji szkody ma istotne znaczenie, gdyż wypłata odszkodowania na rzecz poszkodowanego pozwala na naprawę pojazdu i przywrócenie stanu poprzedniego. Nabycie wierzytelności przez powoda uniemożliwia restytucję naturalną.

Sąd przypomniał, że zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W ocenie Sądu, umowa przelewu wierzytelności wobec ubezpieczyciela za szkodę na pojeździe poszkodowanego, jest sprzeczna w właściwością zobowiązania (art. 509 § 1 k.c.), - uniemożliwia bowiem restytucję naturalną, a zatem - jako sprzeczna z ustawą - jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.).

Sąd podkreślił, że badanie legitymacji procesowej stron procesu jest obowiązkiem sądu, który do kwestii tej odnosi się przed merytoryczną oceną sprawy. Istnienie legitymacji procesowej sąd bada z urzędu orzekając co do istoty sprawy. O istnieniu czy braku legitymacji procesowej decyduje prawo materialne. Brak legitymacji procesowej musi prowadzić natomiast do oddalenia powództwa. Skoro zatem, jak wykazano powyżej, powód nie nabył skutecznie wierzytelności o roszczenie odszkodowawcze, powództwo oddalono.
Koszt kalkulacji naprawy jaki poniósł powód nie stanowił szkody, gdyż powód nie będąc właścicielem samochodu nie poniósł szkody. Kosztów kalkulacji naprawy nie poniósł zbywca wierzytelności, a zatem powód nie nabył tej wierzytelności, stąd powództwo w tej części również należało oddalić.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości powoda jako stronę, która przegrała proces.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie:

1.  art. 509 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, iż zawarta przez powoda z poszkodowanym umowa przelewu wierzytelności jest sprzeczna z właściwością zobowiązania, w konsekwencji czego, nie daje mu legitymacji do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego, w związku ze szkodą jaka nastąpiła w pojeździe uszkodzonym oraz poniesionych kosztów prywatnej opinii, która była niezbędna do skutecznego dochodzenia roszczenia,

2.  art. 333 k.c. poprzez uznanie, iż naprawienie szkody przez ubezpieczyciela w przypadku szkód w pojeździe likwidowanych w ramach polis OC przybiera jedynie formę restytucji naturalnej,

3.  Art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. poprzez uznanie, że koszty prywatnej opinii poniesionej przez powoda na etapie przedsądowym nie mieszczą się w ramach szkody doznanej przez poszkodowanego i nie podlegają wyrównaniu przez pozwanego.

Wskazując na powyższe podstawy zaskarżenia powód wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Żądaniem ewentualnym wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w znacznej części.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, stąd też ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Odmienne są natomiast wnioski jakie Sąd z tych ustaleń wyciągnął.

W sprawie spór sprowadzał się do oceny prawnej i rozstrzygnięcia kwestii ważności dopuszczalności przelewu /art. 509 k.c. w zw. z art. 58 k.c./ roszczenia o naprawienie szkody /art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. /, skierowanego przeciwko ubezpieczycielowi /art. 822 § 4 k.c./. Istota sporu sprowadzała się do odpowiedzi na pytanie, czy umowa cesji zawarta przez powoda z poszkodowanym została zawarta skutecznie i ważnie. W przypadku odpowiedzi pozytywnej, należało ustalić zakres odpowiedzialności pozwanego.

Przypomnieć należy, iż stosownie od art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który w ten sposób zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego jaki go wiązał z dłużnikiem. Przedmiotem przelewu jest wierzytelność, tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia (art. 353 k.c.).

W/w przepis art. 509 k.c. wyłącza przelew wierzytelności, m.in. wtedy, gdy sprzeciwiałoby się to właściwości zobowiązania, z którego ta wierzytelność wynika.

Jednym z podstawowych kryteriów podziału praw podmiotowych jest ich zbywalność. Rozporządzalność prawem majątkowym jest zasadą, prawa niemajątkowe mają charakter niezbywalny. Odstępstwa od zasady zbywalności praw majątkowych wprowadza ustawa. Interpretacji przepisu art. 509 § 1 k.c. w zakresie w jakim wyłącza zbywalność wierzytelności z uwagi na istotę zobowiązania należy dokonywać zatem zawężająco i nie może on być interpretowany rozszerzająco.

Sąd Rejonowy oddalając powództwo zwrócił uwagę na sprzeczność cesji z właściwością zobowiązania, wskazując, iż uniemożliwia przywrócenie stanu poprzedniego w pojeździe /restytucję naturalną/, jako że z założenia zapłata odszkodowania w pieniądzu ma służyć pokryciu kosztów naprawy pojazdu. Wypłata odszkodowania jest zaś związana może nie tyle z osobą poszkodowanego, co z jego statusem właściciela uszkodzonego pojazdu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie na skutek ważnie zawartej umowy przelewu wierzytelności /art. 509 k.c. w związku z art. 58 k.c./ na powoda przeszło roszczenie o zapłatę odszkodowania / art. 436 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 822 § 2 k.c. /, w zakresie w jakim pozwany ubezpieczyciel nie wypłacił go uprzednio w należnej wysokości poszkodowanemu.

Na temat istoty przesłanki sprzeczności z istotą zobowiązania z art. 509 k.c. wypowiedział się Sąd Najwyższy, wskazując, że wynikający z art. 509 § 1 k.c. zakaz przelewu wierzytelności, ze względu na kryterium właściwości zobowiązania, odnosi się do dwóch kategorii wierzytelności.

Po pierwsze - zakaz przelewu wierzytelności ze względu na właściwość zobowiązania obejmuje wierzytelności z uwagi na ich osobisty charakter, tj. których cel powstania może być osiągnięty wyłącznie wtedy, gdy świadczenie zostanie spełnione osobiście wierzycielowi. Do tej kategorii zaliczane są wierzytelności alimentacyjne, z uwagi na cel jakim jest obok zapewnienia środków materialnych także kształtowanie właściwych wzorców postępowania w rodzinie, co możliwym jest jedynie w relacji między osobami uprawnionymi i zobowiązanymi do alimentacji. Przeniesieniu wierzytelności alimentacyjnej na osobę trzecią w drodze przelewu - ze względu na przesłankę właściwości zobowiązania - poza wskazanym ściśle osobistym charakterem zobowiązania alimentacyjnego sprzeciwia się także właściwy dla niego przedmiot, którego nie stanowi zapłata, lecz zaspokojenie potrzeb życiowych uprawnionego .

Po drugie - zakaz przelewu obejmuje też wierzytelności, w wypadku których dłużnikowi nie jest obojętne, komu świadczy. Należą do nich np. wierzytelności z umowy przedwstępnej oraz - ze względu na art. 698 k.c. - prawo dzierżawy i - ze względu na art. 688 ² k.c. - prawo najmu lokalu, a także wierzytelności o świadczenie niektórych usług.

(uchwała SN z dnia 24 lutego 2011 r., III CZP 134/10, OSNC 2011, nr 11, poz. 118, z glosą W. Robaczyńskiego, St. Pr.-Ek. 2012, nr 85, s. 189 , odnośnie należności alimentacyjnych patrz też uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1975 r., III CZP 76/75, OSNCP 1976, nr 10, poz. 207)).

Odnośnie umowy dzierżawy przykładowo, to przewidziany w art. 698 k.c. zakaz oddawania przez dzierżawcę bez zgody wydzierżawiającego przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania lub poddzierżawiania go jest oparty na założeniu istnienia osobistego zaufania wydzierżawiającego do dzierżawcy. Przepis ten zabrania zatem nie tylko wszelkich, dokonywanych bez zgody wydzierżawiającego, czynności prawnych zmierzających do udostępnienia używania przedmiotu dzierżawy osobom trzecim przy zachowaniu przez dzierżawcę swego prawa, ale sprzeciwia się też przelewowi wierzytelności dzierżawcy bez zgody wydzierżawiającego. Przelew wierzytelności dzierżawcy bez zgody wydzierżawiającego musi być uznany za nie dający się pogodzić z właściwością zobowiązania stron umowy dzierżawy i tym samym za niedopuszczalny ( art. 509 § 1 in fine k.c.). /wyrok SN z dnia 23 marca 2000 r., II CKN 863/98, OSNC 2000, nr 10, poz. 183 /.

Tymczasem zobowiązanie leżące u podstaw spornego w sprawie roszczenia nie jest uwarunkowane cechami i okolicznościami noszącymi znamiona osobistych uprawnionego – nie jest taki prawo własności uszkodzonego pojazdu , u jego podstaw nie leży też szczególny stosunek zaufania, warunkujący osiągniecie celu wyłącznie w razie świadczenia na rzecz oznaczonej osoby.

Ustawodawca, uznając pewną kategorię roszczeń odszkodowawczych określonych w art. 444–448 k.c. za osobiste, wprost ograniczył możliwość ich zbywania w przepisie art. 449 k.c. a to ze względu na ich ścisły związek z osobą poszkodowanego. Brak jest podstaw do uznania, iż roszczenie odszkodowawcze u którego źródła leży nie osoba poszkodowanego, ale przysługujące mu prawo majątkowe - prawo własności rzeczy ruchomej, którego wartość doznała uszczerbku, wymaga analogicznego ograniczenia wywodzonego z istoty stosunku zobowiązaniowego. Zwłaszcza, że nawet przepis art. 449 k.c. nie stanowi bezwzględnego zakazu zbywania, statuując przesłanki zbywalności. pomimo, że roszczenia te mają służyć nie tylko naprawieniu szkody majątkowej, ale wskazany katalog obejmuje też zadośćuczynienie pieniężne doznanej krzywdzie.

Decydującym o tezie nieważności cesji w niniejszej sprawie nie jest argument, iż w razie zbycia roszczenia przez poszkodowanego nie byłoby możliwe przywrócenie stanu poprzedniego – naprawa pojazdu.

Stosownie do art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

§ 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Roszczenie odszkodowawcze jest jedno. Powołany przepis zaś wskazuje możliwość skompensowania szkody bądź przez restytucję bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Oba sposoby naprawienia szkody są równoważne. Ograniczenie co do sposobu naprawienia szkody wynika w przedmiotowej sprawie z przepisu szczególnego, a to art. 805 i art. 822 k.c.

Restytucja naturalna ma na celu przywrócenie sytuacji, która istniałaby, gdyby nieprawidłowe działanie lub zaniechanie nie miało miejsca, polega w zasadzie na doprowadzeniu dóbr i interesów poszkodowanego dotkniętych uszczerbkiem do stanu, w jakim znajdowały się przed wyrządzeniem szkody.

Naprawienie szkody przez zapłatę odszkodowania pieniężnego wymaga ustalenia szkody w pieniądzu. Jej rozmiar należy określić według metody różnicowej, a więc poszkodowany może żądać kompensaty uszczerbku wywołanego w jego majątku przez zdarzenie, za które odpowiada podmiot zobowiązania /Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II/. Zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania, / art. 361 § 2 k.c./, naprawienie szkody ma zatem zapewnić całkowitą kompensatę doznanego przez poszkodowanego uszczerbku.

Funkcja kompensacyjna odszkodowania w pieniądzu rzeczywiście zatem zapewnia poszkodowanemu środki pieniężne w zakresie umożliwiającym nabycie dóbr lub usług, niezbędnych do naprawienia doznanego uszczerbku. Jednocześnie jednak naprawa szkody poprzez zapłatę świadczenia w pieniądzu nie jest uzależniona od tego, czy poszkodowany faktycznie przeznaczy je na przywrócenie stanu poprzedniego /restytucję/.

Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana /V CKN 1273/00 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r./.

Także w doktrynie zwraca się uwagę, że zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej jest formą dla poszkodowanego najkorzystniejsza, ponieważ pozostawia mu swobodę co do sposobu spożytkowania uzyskanego odszkodowania według własnych potrzeb, które sam uzna za najpilniejsze. Odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę nie ma bowiem prawa kontrolowania, w jaki sposób poszkodowany zużył uzyskaną tytułem odszkodowania kwotę /Rzetecka-Gil Agnieszka, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna i powołany tam: Z.Radwański, Zobowiązania...,s.93;A.Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 100)./.

Za dopuszczalnością cesji roszczenia odszkodowawczego z tytułu „szkody komunikacyjnej” opowiadał się także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 14 września 2006 r. III CZP 65/06, wskazując iż wierzytelność poszkodowanego wobec posiadacza odpowiedzialnego za szkodę może być przeniesiona na osobę trzecią bez zgody dłużnika ( art. 509 k.c.). W razie dokonania przelewu dochodzi do szczególnego następstwa prawnomaterialnego po stronie wierzyciela, przy czym wierzytelność przechodzi na nabywcę w niezmienionym stanie i zakresie.

Niezasadnym był argument, iż umowa cesji dotyczyła wyłącznie roszczenia przeciwko ubezpieczycielowi. Przepis art. 822 § 4 k.c. przyznaje poszkodowanemu roszczenie bezpośrednio do ubezpieczyciela odpowiadającego z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy, określane mianem actio directa, co polega na tym, że w chwili powstania obowiązku naprawienia szkody po stronie osoby ubezpieczonej z mocy prawa powstaje również równoległy stosunek zobowiązaniowy łączący poszkodowanego i ubezpieczyciela. Z umowy spornej umowy cesji wprost wynika, iż za szkodę odpowiedzialny jest sprawca i ubezpieczyciel /§1 pkt 1 umowy/, a zbywcy przelali na nabywcę roszczenie do pozostałej części odszkodowania wraz z wszelkimi prawami za którą odpowiedzialny jest sprawca i pozwane towarzystwo ubezpieczeń /§ 1 pkt 2 umowy cesji/. O przedmiocie umowy cesji, w świetle jednoznacznie brzmiącego § 1 pkt 2 nie jako dotyczącej wyłącznie pozwanego jako dłużnika nie przesądza treść § 2 w którym mowa jest tylko o podmiocie zawiadomionym o cesji. Nie znajdywały zatem potwierdzenia argumenty co do intencji stron, w zakresie cesji wyłącznie w stosunku do pozwanego zakładu. Powód oświadczył też w umowie, a okoliczność przeciwna nie została wykazana, że prawo do zbycia wierzytelności nie zostało wyłączone i nie zrzekł się roszczenia w żadnym zakresie.

Mając na uwadze powyższe co do zasady cesję nalegało uznać za ważną w świetle art. 58 k.c. i art. 509 §1 k.c., w konsekwencji czego powodowi przysługiwała legitymacja czynna.

Sąd miał przy tym na uwadze, iż gdyby poszkodowany poniósł już określone wydatki celem naprawienia szkody – wysokość rekompensaty pieniężnej powinna odpowiadać wydatkom rzeczywiście poniesionym, przy uwzględnieniu cen na rynku lokalnym. /Rzetecka-Gil Agnieszka, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania - część ogólna/.

Innymi słowy, jeśli poszkodowany, nie czekając na otrzymanie odszkodowania, samodzielnie dokona naprawy uszkodzonej rzeczy wówczas cena zakupu czy też wynagrodzenie za usługę będą decydowały o wysokości odszkodowania. W razie, gdyby poszkodowany naprawił już pojazd ponosząc w rzeczywistości koszty niższe niż te wynikające z kalkulacji, to cesja byłaby bezskuteczna z uwagi na brak wierzytelności z tytułu odszkodowania w pozostałym zakresie , która miała być jej przedmiotem. Powyższe w sprawie nie miało jednak miejsca. W sprawie brak podstaw do ustalenia, iż poszkodowany dokonał naprawy pojazdu, zatem kalkulacji szkody i roszczenia odszkodowawczego w pieniądzu należy brać pod uwagę hipotetyczne nakłady, jakie przy uwzględnieniu przeciętnych cen są niezbędne.

W wypadku uszkodzenia rzeczy osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki, do których to wydatków należy zaliczyć także koszt nowych części i innych materiałów, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy

Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela o której mowa w art. 822 k.c. wobec osoby trzeciej jest taki sam jak ubezpieczającego lub ubezpieczonego, chyba że co innego wynika z umowy ubezpieczenia lub ogólnych warunków ubezpieczenia. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczaniu OC koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. W ramach odszkodowania należą się jednak tylko celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, bo tylko takie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym.

Pozwany w ramach postępowania likwidacyjnego dokonał wypłaty odszkodowania w wysokości 1.269,57 zł , kwestionując żądanie przewyższające w/w kwotę.

W przedmiotowej sprawie z opinii biegłego sądowego wynikało, iż wysokość szkody powstałej w uszkodzonym pojeździe, przy uwzględnieniu naprawy tego auta przy użyciu części zamiennych oryginalnych wyniesie 3.202, 21 zł brutto, natomiast przy uwzględnieniu naprawy przy użyciu części zamiennych alternatywnych wyniesie 2.594,17 zł brutto.

Sąd Okręgowy mając na uwadze fakt, iż uszkodzony samochód był kilkunastoletni ( rok produkcji 2003) oraz miał przebieg przekraczający 160 000 km uznał, iż powodowi przysługuje odszkodowanie za naprawę przy użyciu części zamiennych alternatywnych w kwocie 2.594,17 zł brutto.

Sąd uwzględnił także koszt opinii prywatnej w wysokości 1.242,30 zł podzielając pogląd, że odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego /uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r. III CZP 24/04/. Objęcie pojęciem szkody kosztów i wydatków poniesionych w następstwie zdarzenia wywołanego szkodą wynika z kompensacyjnego charakteru odszkodowawczego. W niniejszej sprawie powód nie trudni się naprawą pojazdów, stąd nie posiada specjalistycznej wiedzy pozwalającego na samodzielne oszacowanie wysokości szkody z uwagi na uszkodzenie pojazdu. Powód zatem skorzystał z prywatnej ekspertyzy, co było kosztem celowym i uzasadnionym, pozostającym w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że skoro powodowi przysługiwało odszkodowanie w kwocie 2594,17 zł brutto za koszty naprawy pojazdu w pojeździe i 1.242,30 zł za opinię, co łącznie daje kwotę 3.836,47 zł. Skoro pozwany wypłacił dotychczas odszkodowanie w kwocie 1.269,57 zł, to zobowiązany jest jeszcze do zapłaty kwoty 2.566,90 zł.

Działając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w punkcie 1.I. ( art. 822 k.c.). W pozostałej części powództwo oddalił jako bezzasadne (punkt II).

Odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie Sąd Okręgowy zasądził w oparciu o art. 481 k.c. i 455 k.c. zgodnie z żądaniem pozwu, tj. po upływie terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty. Nadmienić należy, że Ubezpieczycielowi zgłoszona została już uprzednio szkoda i prowadził on postępowanie likwidacyjne.

W przedmiocie kosztów procesów przed Sądem I instancji, Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 100 § 1 k.p.c., uwzględniając ostateczny wynik sporu, koszty poniesione przez obie strony oraz to, że powód utrzymał się ze swoim roszczeniem w wysokości 70,24%.

W pozostałym zakresie apelację powoda oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

W przedmiocie kosztów postępowania procesowego za II instancję, Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., uwzględniwszy fakt, iż apelacja powoda była zasadna do wysokości 80,85% wartości przedmiotu zaskarżenia.