Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

III Ka 772/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 sierpnia 2024 r. w sprawie o sygn. akt X K 872/22 przeciwko K. K. (1) oskarżonemu o czyny z art. 157 § 2 kk i z art. 207 § 1 kk

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

K. K. (1)

Uprzednia niekaralność

Informacja z K.

k. 428

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dotychczasowa niekaralność oskarżonego

Informacja z K.

Dowód w postaci informacji z K. w odniesieniu do oskarżonego K. K. (1) nie budzi wątpliwości, ani w zakresie formy, ani treści. Została ona sporządzona przez uprawniony do tego podmiot w formie przewidzianej dla tej czynności. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała jej autentyczności i rzetelności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut oskarżyciela publicznego

1)

Ad 1)

2)

Ad 2)

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a mianowicie bezzasadne przyjęcie, że wina i stopień społecznej szkodliwości zarzucanych czynów, których dopuścił się oskarżony nie są znaczne oraz wobec oskarżonego istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna i przyjęcie, że umożliwia to warunkowe umorzenie postępowania, które to ustalenie wynikało z błędnej oceny karygodności czynu i niedostatecznego uwzględnienia istotnych okoliczności obciążających oskarżonego, takich jak: rodzaj i charakter naruszonego przestępstwem dobra prawnego, sposób i okoliczności popełnienia czynu oraz postać zamiaru, podczas gdy rzetelna analiza wszystkich ujawnionych w sprawie okoliczności, prowadzi do wniosku, że oskarżony nie zasługuje na warunkowe umorzenie postępowania karnego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd odwoławczy uznał postawiony przez Skarżącego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych podniesiony w apelacji oskarżyciela publicznego za częściowo zasadny, o ile wyciągane wnioski o stopniu winy i społecznej szkodliwości zarzucanych oskarżonemu czynów mogłyby podlegać ocenie z punktu widzenia ich słuszności, to jednak ponieważ oparto je na dowodach uzyskanych w toku dotkniętego wadami postępowania sądowego, to należy je a piori odrzucić. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, można poddać kwalifikacji z punktu widzenia trafności, zasadności czy słuszności tylko wówczas, gdy oceny i wnioski wyprowadzane przez Sąd orzekający zostały z okoliczności ujawnionych w toku niewadliwie przeprowadzonego przewodu sądowego. W realiach niniejszej sprawy, zważywszy na okoliczności wskazane w pkt 4 uzasadnienia, w szczególności zaś mając na względzie rodzaj i wagę uchybień postępowania sądowego, Sąd Okręgowy uznał za wystarczające ograniczenie rozpoznania apelacji do stwierdzonych z urzędu naruszeń prawa pociągających za sobą konieczność wydania orzeczenia kasatoryjnego, niezależnie od treści podniesionych zarzutów. Wystąpienie uchybień już na etapie gromadzenia materiału dowodowego sprawiało, że przedwczesne byłoby dokonywanie ocen w zakresie podniesionego w apelacji zarzutu odnoszącego się już do dalszego etapu procesu decyzyjnego sądu, a mianowicie oceny materiału dowodowego i wyciągania wniosków z poczynionych ustaleń. Uznając, że utrzymanie bądź postulowana przez skarżącego zmiana zaskarżonego wyroku byłoby w okolicznościach niniejszej sprawy rażąco niesprawiedliwe (art. 440 kpk), zgodnie z art. 436 kpk, Sąd Okręgowy od pełnego rozpoznania podniesionego przez Prokuratora zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, zważywszy na przedwczesność ocen w tej mierze, odstąpił. Skoro bowiem Sąd Rejonowy oparł swoje oceny i wnioski na dowodach uzyskanych w toku postępowania przeprowadzonego z rażącym naruszeniem prawa, to odnoszenie się do tych ocen, zakwestionowanych w apelacji, byłoby w aktualnie prowadzonym postępowaniu odwoławczym nieuprawnione, bo dotknięte istotnym uchybieniem. To stanowiło bowiem o potrzebie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpoznania, tym samym przedwczesność odnoszenia się do podniesionych w apelacji zarzutów.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie oskarżonego za w innego zarzucanych mu czynów i wymierzenie oskarżonemu K. K. (1) za:

I przestępstwo – na podstawie art. 157 § 2 kk kary 2 miesięcy pozbawienia wolności,

II przestępstwo – na podstawie art. 207 § 1 kk kary 5 miesięcy pozbawienia wolności,

Orzeczenie kary łącznej na podstawie:

- art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk kary 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- art. 69 § 1 i § 2 kk oraz art. 70 § 2 kk warunkowe zawieszenie jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata,

- art. 72 § 1 pkt 5 kk zobowiązanie do poprawy zachowania wobec małoletniego W. K.,

- art. 73 § 2 kk oddanie w okresie próby pod dozór kuratora.

Na podstawie art. 627 kpk zasądzenie kosztów postępowania w całości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zważywszy na wskazane powyżej okoliczności odnoszące się do zarzutu apelacji, nie jest zasadny wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia. Rażące naruszenia przepisów postępowania powodują, zgodnie z art. 436 kpk, ograniczenie rozpoznania apelacji jedynie do uchybień stwierdzonych z urzędu, implikujących uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. To zaś wyklucza uwzględnienie zgłoszonego przez Skarżącego wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez postulowane skazanie oskarżonego i wymierzenie proponowanych kar z uwzględnieniem innego niż zastosowany w zaskarżonym wyroku środka probacyjnego wobec oskarżonego K. K. (1). Stąd niezasadność wniosków apelacji oskarżyciela publicznego.

Zarzut reprezentanta małoletniego oskarżyciela posiłkowego

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na treść tego orzeczenia, polegający na bezzasadnym uznaniu, że czyny zarzucone oskarżonemu nie charakteryzują się wysokim stopniem społecznej szkodliwości a wina oskarżonego nie jest znaczna, w sytuacji, gdy analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi wprost do wniosku przeciwnego, zaś dobro jakim jest zdrowie małoletniego oskarżyciela posiłkowego, jego prawo do wzrastania we właściwych i bezpiecznych warunkach, potrzeba bezpieczeństwa i miłości jaką powinni zapewnić mu rodzice stanowią o wysokim stopniu społecznej szkodliwości czynów popełnionych przez oskarżonego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, opierający się na kwestionowaniu wnioskowania Sądu Rejonowego o stopniu społecznej szkodliwości czynów zarzucanych oskarżonemu i jego winy, oceniony jest jako częściowo zasadny, zważywszy na zakwestionowanie ocen i wniosków, które dokonane zostały przez Sąd Rejonowy na podstawie dowodów uzyskanych w toku wadliwie przeprowadzonego przewodu sądowego. Skoro bowiem Sąd Rejonowy oparł swoje oceny i wnioski na dowodach uzyskanych w toku postępowania przeprowadzonego z rażącym naruszeniem prawa, to odnoszenie się do tych ocen, zakwestionowanych w apelacji reprezentanta małoletniego oskarżyciela posiłkowego, byłoby w aktualnie prowadzonym postępowaniu odwoławczym nieuprawnione, bo dotknięte tym samym uchybieniem, zważywszy na postulowaną przez skarżącego potrzebę oceny poprawności wnioskowania Sądu meriti wyprowadzanego wszak z dowodów uzyskanych w wadliwym postępowaniu. Aktualność zachowują uwagi powyżej podniesione w odniesieniu do zarzutu oskarżyciela publicznego (pkt 1). Stwierdzone z urzędu uchybienia w zakresie rzetelności postępowania sądowego stanowiło o podstawę uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpoznania, tym samym przedwczesność odnoszenia się do podniesionych w apelacji zarzutów.

Wniosek

o zmianę i uznanie w/w oskarżonego za winnego zarzucanych mu aktem oskarżenia czynów i wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności, której wysokość pozostawiam do uznania Sądu oraz zasądzenie na rzecz małoletniego pokrzywdzonego W. K. kwoty 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skarżący wnioskuje o zmianę zaskarżonego wyroku i zamiast warunkowego umorzenia postępowania wymierzenie oskarżonemu kary, tymczasem uchybienia wskazane w pkt 4 uzasadnienia sprawiają, że utrzymanie bądź postulowana przez skarżącego zmiana zaskarżonego wyroku musiałaby zostać oceniona jako niesprawiedliwa (art. 440 kpk). Sąd Okręgowy ograniczył, zgodnie z art. 436 kpk, rozpoznanie podniesionego przez reprezentanta małoletniego oskarżyciela posiłkowego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, co byłoby przedwczesne. Ponieważ utrzymanie bądź zmiana zaskarżonego wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 kpk), niezbędnym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpoznania. Tym samym wyklucza to zasadność wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Odniesienie się szczegółowe i stanowcze do zarzutów podniesionych w skargach apelacyjnych jest przedwczesne wobec stwierdzenia uchybień uwzględnianych z urzędu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Zdaniem Sądu Okręgowego zaskarżony wyrok dotknięty jest bowiem rażącą niesprawiedliwością w rozumieniu art. 440 kpk. Zważywszy na charakter czynów objętych postępowaniem, postawę oskarżonego w toku postępowania prowadzonego z rażącym naruszeniem przepisów postępowania (głównie art. 117 kpk, art. 376 kpk, art. 404 kpk w zw. z art. 6 kpk), uznać należy, że rozpiętość czasowa pomiędzy poszczególnymi terminami rozprawy była zbyt duża a kontynuowanie odroczonej rozprawy wadliwe, stąd też doszło do naruszenia prawa oskarżonego do obrony, zasady bezpośredniości, ciągłości rozprawy i koncentracji materiału dowodowego, co w konsekwencji miało wpływ na treść wydanego orzeczenia. Podkreślenia wymaga fakt, że najistotniejszą wadą postępowania przed Sądem Rejonowym było prowadzenie odroczonej rozprawy pod nieobecność oskarżonego, gdy o jej terminie nie został w sposób prawidłowy zawiadomiony. W niniejszej sprawie doszło zatem do rażącego naruszenia przez Sąd I instancji szeregu przepisów postępowania, godzących w prawo oskarżonego do obrony, a poprzez to sprawiło, że prowadzone postępowanie nie mogło być uznane za rzetelne, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że utrzymanie bądź postulowana przez Skarżących zmiana zaskarżonego orzeczenia byłoby rażącą niesprawiedliwością.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Na wstępie należy przypomnieć, że „niesprawiedliwość orzeczenia” odnosi się nie tylko do „materialnej” niesprawiedliwości (obraza prawa materialnego), ale także do „procesowej” niesprawiedliwości (obraza przepisów postępowania), z powodu której doszło do rażących uchybień naruszających reguły rzetelnego procesu. O rażącej niesprawiedliwości rozstrzygnięcia można zasadnie twierdzić wówczas, gdy dotknięte jest ono niepodniesionymi w środkach odwoławczych uchybieniami mieszczącymi się w każdej ze względnych przyczyn odwoławczych, o ile ich waga i charakter jest taki, że czyni orzeczenie niesprawiedliwym i to w stopniu rażącym. Artykuł 440 kpk, z uwagi na swój wyjątkowy charakter, może mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy popełnione przez sąd pierwszej instancji uchybienia procesowe są rażące i ponadto miały - nie tylko potencjalny, ale realny, rzeczywisty wpływ na treść wyroku. Ta „rażąca niesprawiedliwość” w rozumieniu art. 440 kpk musi być nie tylko „oczywistą” - a więc „widoczną na pierwszy rzut oka”, „niewątpliwą” - ale też ma wyrażać poważny „ciężar gatunkowy” uchybienia, które legło u podstaw wydania orzeczenia dotkniętego „rażącą niesprawiedliwością”. Rzecz nie dotyczy każdej „niesprawiedliwości” wydanego orzeczenia, a jedynie takiej, której nie można pogodzić chociażby z zasadą rzetelnego procesu.

Ustalenia faktyczne sądu wyrokującego w pierwszej instancji pozostają pod ochroną zasady swobodnej oceny dowodów tylko wtedy, gdy sąd ten rozważył, we wzajemnym ze sobą powiązaniu, wynikające z każdego z zebranych dowodów, okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności oskarżonego za zarzucane mu czyny. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy warunkowo umarzając postępowanie karne wobec oskarżonego K. K. (1), przypisując sprawstwo zarzucanych mu czynów, dał wyraz, że okoliczności ich popełnienia nie budzą wątpliwości. Zdaniem Skarżących, wykazane zostało sprawstwo zarzucanych oskarżonemu czynów, jednak Sąd Rejonowy błędnie ocenił stopień społecznej ich szkodliwości oraz winy, jak również występowanie pozytywnej prognozy, uzasadniających sięganie po instytucję warunkowego umorzenia postępowania. Rzecz jednak w tym, że odniesienie się do wniosków skarżących i ocena zasadności stawianych zarzutów (błędy w ustaleniach faktycznych mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia), wymaga najpierw weryfikacji dowodów, które z jednej strony stanowiły podstawę czynionych przez Sąd meriti ustaleń faktycznych, kwestionowanych przez apelujących, z drugiej zaś dowody leżące u podstaw ustaleń i wniosków, muszą być uzyskane w prawidłowo, niewadliwie przeprowadzonym postępowaniu sądowym.

W tym kontekście niebagatelne znaczenie mają przepisy regulujące przebieg postępowania sądowego, w szczególności zaś udziału stron w rozprawie (jawność wewnętrzna), przerywania toku rozprawy, gwarantujących zapewnienie realizacji praw i obowiązków stron, dążenia do czynienia podstawą rozstrzygnięć prawdziwych ustaleń faktycznych (art. 2 § 1 kpk) w rzetelnym procesie z uwzględnieniem zasad nie tylko sprawności postępowania, ale także lojalności uczestników procesu. Rażące naruszenie przepisów zorientowanych na zagwarantowanie fundamentalnego prawa do osobistego uczestnictwa w czynnościach procesowych i prowadzenia własnej obrony miałyby li tylko iluzoryczny charakter, gdyby poprzez niezawiadomienie o terminie rozprawy ograniczano prawo oskarżonego do obrony, nie były traktowane jako rażące i mogące mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku w sposób oczywisty. Takimi przepisami w szczególności są:

art. 117 § 1 kpk ustanawiający obowiązek prawidłowego zawiadomienia o czasie i miejscu czynności procesowej uprawnionego do wzięcia w niej udziału, chyba że ustawa stanowi inaczej. W odniesieniu do rozprawy głównej ustawa nie stanowi inaczej, gdyż w myśl art. 374 § 1 kpk oskarżony ma prawo brać w niej udział. Stosownie zaś do treści art. 117 § 2 kpk czynności nie przeprowadza się wtedy, gdy osoba uprawniona nie stawiła się, a brak jest dowodu, że została o niej powiadomiona. Nieprawidłowe powiadomienie o rozprawie jest równoznaczne z niepowiadomieniem o niej i w rezultacie implikuje zawsze konieczność zaniechania jej przeprowadzenia (wyrok SN z dnia 23 listopada 2021 r., V KK 527/21). Mimo, że obecność na rozprawie jest prawem oskarżonego, zgodnie z art. 117 § 2 kpk, nie należy jej przeprowadzać, gdy brak dowodu prawidłowego zawiadomienia (wyrok SN z dnia 6 listopada 2024 r., V KK 439/24). Brak powiadomienia oskarżonego K. K. (1) o terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r., uniemożliwił mu osobisty udział w rozprawie, w czasie której przesłuchano świadków z aktu oskarżenia, tym samym nie mógł on zadawać im pytań, czy też złożyć oświadczeń o ich treści. Sam fakt, że przewodniczący rozprawy mylnie stwierdził, że oskarżony został prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy odroczonej, nie może wywołać dla niego negatywnych konsekwencji (art. 16 kpk). Brak prawidłowego zawiadomienia K. K. (1) o terminie niewątpliwie stanowił rażące naruszenie dyspozycji art. 117 § 2 kpk, w myśl którego nie przeprowadza się czynności, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona. Konsekwencją zatem prowadzenia w dniu 3 października 2023 r. odroczonej rozprawy pod nieobecność oskarżonego, przy braku prawidłowego zawiadomienia o jej terminie, było naruszeniem prawa oskarżonego do obrony, wynikającego z art. 6 kpk. Tego rodzaju rażące naruszenie normy gwarancyjnej mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku;

art. 404 § 2 kpk, który wprowadza wyjątek od zasady prowadzenia rozprawy odroczonej w nowym terminie od początku. Wyjątkowość sytuacji procesowej, uzasadniająca dalsze prowadzenie rozprawy odroczonej, może wynikać z obszerności materiału dowodowego, zakresu postępowania dowodowego przed odroczeniem rozprawy i długotrwałości odroczenia. Przyjmuje się w praktyce, że jeżeli odroczenie tylko nieznacznie przekracza termin przerwy w rozprawie (art. 401 § 2 kpk - 42 dni), przeprowadzone dowody nie były liczne i nietrudno zapamiętać ich treść, a ponadto większość istotnych dowodów ma być przeprowadzona po odroczeniu, to dalsze prowadzenie rozprawy nie może, w większości tego rodzaju wypadków, zagrażać czyjemukolwiek interesowi procesowemu i umożliwia zrealizowanie celów postępowania karnego (uchwała SN z dnia 14 stycznia 1971 r., VI KZP 45/70; wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., V KKN 271/97; postanowienia SN: z dnia 18 czerwca 2003 r., IV KK 90/03; z dnia 4 marca 2010 r., V KK 225/09; wyrok SA w Katowicach z dnia 10 lipca 2014 r., II AKa 229/13). Ze zgoła odmienną sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu przesłuchania oskarżonego na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2023 r., wezwał strony do złożenia oświadczeń i wniosków dowodowych w terminie 14 dni, kolejne czynności dowodowe miał przeprowadzić na terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r. (po ponad 5 miesiącach od tej pierwszej istotnej czynności dowodowej), wówczas przeprowadzono przesłuchania zasadniczo wszystkich świadków wnioskowanych a wskazanych w akcie oskarżenia do bezpośredniego przesłuchania (odebrano zeznania od E. K., M. M., A. B., L. Z., K. K. (2) i T. P.), ich wezwanie zawarto w zarządzeniu zalegającym na k. 323 akt sprawy. W tym dniu na rozprawie nie był obecny oskarżony K. K. (1). Odnotowano także „ciąg dalszy rozprawy odroczonej w dniu 18 kwietnia 2023 r.”, a Sąd na podstawie art. 376 § 2 kpk postanowił prowadzić rozprawę pod nieobecność oskarżonego, który będąc już przesłuchany będąc prawidłowo zawiadomiony na rozprawę nie stawił się, swojej nieobecności nie usprawiedliwił i nie wnosił o jej odroczenie. Sąd u znając obecność oskarżonego za nieobowiązkową przesłuchał wszystkich wezwanych i stających świadków a po zakończeniu czynności odroczył rozprawę na dzień 1 lutego 2024 r. Przewodniczący także zarządził zawiadomienie o następnym terminie oskarżyciela, oskarżonego i wezwanie kolejnych świadków, tym razem z wniosku oskarżonego.

art. 376§ 2 kpk w protokole rozprawy z dnia 3 października 2023 r. odnotowano nieobecność oskarżonego K. K. (1) i prawidłowe jego zawiadomienie o tym terminie rozprawy odroczonej. Sąd wprawdzie nie wydał odrębnego postanowienia, jednak kontynuował odroczoną rozprawę wskazując „ciąg dalszy rozprawy odroczonej w dniu 18 kwietnia 2023 r.” Jednocześnie, w sposób już sformalizowany, na podstawie art. 376 § 2 kpk Sąd postanowił prowadzić rozprawę pod nieobecność oskarżonego. Jednak warunkiem takiego postąpienia było prawidłowe zawiadomienie oskarżonego o terminie rozprawy odroczonej.

Kwerenda dokumentów zalegających w aktach sprawy nie dostarcza dowodu takiego zawiadomienia. W żadnym z wydanych zarządzeń poprzedzających ten termin rozprawy nie zawarto polecenia „zawiadomienia oskarżonego” o terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r. w odróżnieniu od zarządzenia zawiadomienia oskarżyciela publicznego (k. 310) i wezwania wyliczonych pozycji aktu oskarżenia w odniesieniu do świadków (k. 323). W aktach sprawy zalegają kopie pism wysłanych do świadków (k. 324-331), zaś w załączniku adresowym zamieszczono informacje o terminach doręczenia tej korespondencji świadkom. Brak takiego potwierdzenia doręczenia zawiadomienia dla oskarżonego K. K. (1). W załączniku adresowym zalega natomiast potwierdzenie odbioru przesłanego na dwa różne adresy oskarżonego K. K. (1) (w K. i w R.) odpisu aktu oskarżenia i zawiadomienia o terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 18 kwietnia 2023 r. wraz z pouczeniami (w aktach brak wydruków pism przesyłanych wówczas oskarżonemu, chociaż zarządzono poza zawiadomieniem o terminie rozprawy doręczenie oskarżonemu K. K. (1) odpisu aktu oskarżenia oraz pouczeń – zarządzenie k. 162). W wykonaniu zarządzenia z dnia 3 października 2023 r. przesłano zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 1 lutego 2024 r. (wydruki przesłanej korespondencji k. 342-344). Jednak korespondencja ani do oskarżonego ani też do wzywanych na ten termin świadków nie została przez adresatów podjęta (załącznik adresowy – zwrot nadawcy po upływie terminów podwójnej awizacji). Korespondencja, a zatem zawiadomienie o terminie rozprawy została przesłana na nieaktualny adres dla doręczeń oskarżonego (tylko w R.). W aktach sprawy znajduje się, zaopatrzona datą 24 stycznia 2024 r. (k. 352), notatka, z której treści wynika, że w tym dniu oskarżony telefonicznie zasygnalizował, że nie otrzymał zawiadomienia o terminie rozprawy. Nadto wpisano informację, że w międzyczasie oskarżony podał inny adres dla korespondencji (w K.), a zawiadomienie zostało wysłane na stary nieaktualny adres. Odnotowano także, że o terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 1 lutego 2024 r. został K. K. (1) telefonicznie powiadomiony i zobowiązał się zawiadomić o tym terminie świadków z jego wniosku. W tym dniu – 1 lutego 2024 r. - oskarżony w rozprawie uczestniczył i wówczas zostali przesłuchani wnioskowani przez niego we wniosku z dnia 30 stycznia 2023 r. (k. 165) świadkowie oraz odczytano protokół zeznań W. K. i odtworzono nagranie z przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, przerywając rozprawę na dzień 12 marca 2024 r. (okres krótszy niż oznaczony w art. 401 kpk maksymalny termin przerwy w rozprawie). Ten termin został odwołany a zarządzeniem z dnia 15 marca 2024 r. wyznaczono nowy termin rozprawy na dzień: 25 lipca 2024 r. i zarządzono zawiadomienie stron. W aktach zalega wydruk przesłanego oskarżonemu zawiadomienia wraz z pouczeniami (k. 368-369) oraz potwierdzenie ich odbioru (k. 376). W terminie odroczonej rozprawy - 25 lipca 2024 r. po przeprowadzeniu dowodów, w tym odtworzeniu nagrania z płyty (wcześniej wnioskowanego przez oskarżonego dowodu) zamknięto przewód sądowy, odebrano głosy stron i Sąd odroczył wydanie wyroku na dzień 6 sierpnia 2024 r., który w tym dniu został promulgowany w obecności także oskarżonego.

Podkreślić należy, że oskarżony K. K. (1) w toku całego postępowania korzystał w sposób czynny z przysługującego mu prawa do obrony, w szczególności składał wnioski dowodowe (k. 165 i n.; k. 360), korzystał z prawa wglądu w akta sprawy (k. 307, k. 341) i uczestniczył w rozprawie (w jej terminach z wyjątkiem dnia 3 października 2023 r.) oraz złożył wyjaśnienia udzielając także odpowiedzi na pytania. Wywiązuje się także z nałożonych na niego obowiązków, stawiając się na wezwania (postępowanie przygotowawcze) i będąc zawiadomiony o terminach rozprawy oraz odbierając kierowaną do niego korespondencję, jeżeli jest przesłana na prawidłowy adres dla korespondencji. Z toku udokumentowanych czynności w sprawie wynika także zainteresowanie oskarżonego tokiem postępowania, zważywszy na informowanie o zmianie adresu dla doręczeń (k.352), o braku zawiadomienia o terminie rozprawy, stosowanie się do wezwań w zakreślanych terminach (składanie wniosków dowodowych, uzupełnienie braku formalnego wniosku z 13 sierpnia 2024 r.).

Udokumentowane są też istotne czynności związane z wykonaniem zarządzeń o wyznaczeniu pierwszego terminu rozprawy – 18 kwietnia 2023 r., czy kolejnych jej terminach (1 lutego 2024 r., 25 lipca 2024 r. – wydruki wysyłanej korespondencji znajdują się w aktach sprawy po wydanych zarządzeniach a przed terminami rozprawy, zamieszczane są także potwierdzenia ich odbioru, chociaż w różnych miejscach, bo albo w aktach sprawy, albo w załączniku adresowym). W protokołach rozprawy zamieszczane są istotne treści wskazujące na obecność osób zawiadamianych i wzywanych na termin, ciąg dalszy rozprawy, prowadzenie pod nieobecność (także z zapisem spóźnień) oraz wskazaniem daty kolejnego terminu. Pod protokołami rozprawy, bądź na odrębnych kartach, zamieszczane są zarządzenia umożliwiające prawidłowy bieg kolejnych czynności w sprawie. Odnotowywane jest także wykonanie zarządzeń. W aktach sprawy (także w załączniku adresowym) brak jest jednak zarządzenia z dnia 18 kwietnia 2023 r. albo po tym dniu o poleceniu zawiadomienia oskarżonego o terminie odroczonej rozprawy na dzień 3 października 2023 r. Jednocześnie w aktach poza wydrukami korespondencji przesłanej do wzywanych świadków (k. 324-331), brak wydruku zawiadomienia wraz z wykazem pouczeń kierowanym do oskarżonego, chociaż zalegają w aktach wydruki zawiadomienia o terminie rozprawy wyznaczonej na 1 lutego 2024 r. (bez doręczenia – załącznik adresowy informacja o niedoręczeniu korespondencji) i na 25 lipca 2024 r. (potwierdzenie doręczenia w aktach sprawy k. 376, podobnie jak wydruki przesłanego zawiadomienia z pouczeniami k. 368-369) Brak natomiast wydruku korespondencji przesłanej z zawiadomieniem o terminie rozprawy wyznaczonym na 18 kwietnia 2023 r., jednak potwierdzenie odbioru znajduje się w załączniku adresowym. Można odnaleźć potwierdzenia odbioru przez oskarżonego korespondencji informującej o terminie (18 kwietnia 2023 r., 25 lipca 2024 r.), a także zapisek o telefonicznej informacji o braku zawiadomienia o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 1 lutego 2024 r. (chociaż zarządzenie polecające jego zawiadomienie zostało wydane oraz wykonane, a wydruk wysłanej korespondencji zalega na k. 342-344). Fakt zaś odnotowania w protokole rozprawy odroczonej w dniu 18 kwietnia 2023 r. nieobecności oskarżonego w dniu 3 października 2023 r. i mylne stwierdzenie przewodniczącego, że został prawidłowo zawiadomiony, nie może wywołać negatywnych dla oskarżonego konsekwencji, skoro brak dowodu, że K. K. (1) został o tym terminie rozprawy powiadomiony (w ogóle, by zarządzono jego zawiadomienie i przesłano jakąkolwiek korespondencję).

Brak udokumentowania prawidłowego (skutecznego) doręczenia oskarżonemu zawiadomienia o terminie odroczonej na 3 października 2023 r. rozprawy stanowił przeszkodę dla podjęcia przez Sąd Rejonowy czynności w dniu 3 października 2023 r. (art. 117 § 2 kpk), gdy kontynuował rozprawę (ciąg dalszy rozprawy odroczonej w dniu 18 kwietnia 2023 r.) mimo nieobecności oskarżonego. Nie zachowano również warunków prawidłowego prowadzenia rozprawy pod nieobecność odwołując się do art. 376 § 2 kpk, czym zważywszy na rodzaj przeprowadzonych wówczas czynności dowodowych i ich wpływ na poczynione ustalenia faktyczne i konsekwencje dla przedmiotu procesu, rozumianego jako kwestia odpowiedzialności oskarżonego za zarzucane mu aktem oskarżenia czyny, naruszono prawo oskarżonego do obrony, co miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Te czynności wymagają prawidłowego zawiadomienia osób uprawnionych do wzięcia w nich udziału o ich miejscu i terminie.

art. 6 kpk Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że przesłuchanie oskarżonego K. K. (1), który brał udział w rozprawie w dniu 18 kwietnia 2023 r. i wówczas nie korzystał z prawa odmowy złożenia wyjaśnień, znacznie czasowo poprzedzało przesłuchanie „świadków oskarżenia” (upływ blisko 6 miesięcy). W tym terminie rozprawy – 3 października 2023 r. – oskarżony nie brał w niej udziału. W kolejnych terminach rozprawy, gdy oskarżony w niej uczestniczył brak jest jakichkolwiek zapisów, które świadczyłyby o wiedzy oskarżonego o czynnościach przeprowadzonych pod jego nieobecność, o jego rezygnacji z prawa do żądania o ponowne przesłuchanie świadków, czy też odebrania od oskarżonego oświadczenia o woli odniesienia się co do treści zeznań złożonych przez świadków przesłuchanych pod jego nieobecność na rozprawie w dniu 3 października 2023 r. Brak prawidłowego zawiadomienia o terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r., późniejsze zaniechania w toku kontynuowanej już z udziałem oskarżonego rozprawy, w zestawieniu z procesową aktywnością K. K. (1) w toku postępowania, w tym: terminowe składanie pisemnych wniosków dowodowych i korzystanie z prawa wglądu w akta sprawy, a następnie w terminach rozprawy w dniach: 18 kwietnia 2023 r., 1 lutego i 25 lipca 2024 r. oraz w dniu wydania – 6 sierpnia 2024 r. – wyroku osobiste uczestnictwo w sądowych czynnościach, uzasadnia wniosek o pozbawieniu oskarżonego prawa do obrony, poprzez przeprowadzenie dowodu z zeznań najistotniejszych świadków oskarżenia podczas nieobecności oskarżonego (znajduje to potwierdzenie w treści uzasadnienia wyroku, gdyż zeznania tych świadków stanowią podstawę dowodową czynionych ustaleń faktycznych). Zważywszy na rodzaj zarzutów aktu oskarżenia, a także treść wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadków, uzasadnione było prowadzenie odroczonej rozprawy od początku w dniu 1 lutego 2024 r. i powtórzenie czynności dowodowych przeprowadzonych w dniu 3 października 2023 r. Z notatki z dnia 24 stycznia 2024 r. dobitnie wynikał bowiem brak prawidłowych zawiadomień oskarżonego o terminie rozprawy odroczonej w dniu 18 kwietnia 2023 r. i wyznaczonej na dzień 3 października 2023 r. (brak przesłania korespondencji) i na dzień 1 lutego 2024 r. (przesłanie na nieaktualny adres) – przy jednoczesnych wcześniej wskazywanych brakach w dokumentacji czynności). Pomijając już, że upływ czasu, jaki nastąpił od poprzednich terminów rozprawy, zwłaszcza gdy oskarżony złożył wyjaśnienia (18 kwietnia 2023 r.) i bezpośredni świadkowie poddawanych ocenie zdarzeń (3 października 2023 r.) był na tyle długi (blisko roczny), że zacierały się bezpośrednie wrażenia z przeprowadzonych czynności dowodowych, a zasada bezpośredniości i ciągłości rozprawy przemawiały za ponownym osobistym kontaktem sądu z przeprowadzonymi już dowodami (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 września 2013 r., II AKa 200/13) i podzielając słuszność wyrażanych w judykaturze poglądów, że co do zasady odroczona rozprawa powinna być prowadzona od nowa, a brak takiego działania prowadzi do naruszenia zasady bezpośredniości, ciągłości i koncentracji rozprawy (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 6 kwietnia 2006 r., II AKa 32/05), a także konieczność badania okoliczności sprawy i analizowania, czy w związku ze stosowaniem art. 404 § 2 kpk nie zostaną naruszone podstawowe zasady procesu (postanowienia SN z dnia 4 marca 2010 r., V KK 225/09; z dnia 18 czerwca 2003 r., IV KK 90/03; wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 listopada 2000 r., II AKa 286/00), Sąd odwoławczy zaakceptowałby prowadzoną w terminach: 18 kwietnia 2023 r., 3 października 2023 r., 1 lutego 2024 r., 25 lipca 2024 r. odraczaną rozprawę zakończoną zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2024 r., a takie naruszenie ciągłości rozprawy ocenić by można jako niewpływające na treść zaskarżonego orzeczenia, jednakże pod warunkiem zachowania gwarancji realizacji prawa do obrony oskarżonego, w szczególności zaś przy zachowaniu kategorycznych w brzmieniu przepisów postępowania, a to art. 376 § 2 kpk i art. 117 § 2 kpk, które dla możliwości przeprowadzenia czynności sądowych pod nieobecność oskarżonego wymagają prawidłowego zawiadomienia go o ich terminie. W przedmiotowej sprawie skład Sądu nie uległ zmianie, a Sąd nie zdecydował się także na prowadzenie rozprawy od nowa mimo upływu znacznych okresów między „skutecznymi” terminami rozprawy, to jednak brak zawiadomienia oskarżonego o terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r. sprawia, że nie było warunków do kontynuowania rozprawy pod jego nieobecność, w konsekwencji zaś decyzja sądu o prowadzeniu rozprawy w dalszym ciągu miała wpływ na treść wyroku. Takie procedowanie sprawiło bowiem, że Sąd I instancji pozbawił (nie próbował nawet uzyskać post factum akceptacji oskarżonego na przeprowadzone pod jego nieobecność czynności, w tym jego wypowiedzenia się co do zgromadzonego wówczas materiału dowodowego przez pryzmat okoliczności zarzucanych aktem oskarżenia czynów) oskarżonego prawa do obrony materialnej. Przy ocenie sytuacji prawnej zachodzi zawsze niezbędność pogodzenia krzyżujących się wartości procesowych, obecnych zarówno w postulatach przestrzegania w trakcie prowadzenia rozprawy zwartości oraz ciągłości toku czynności, a także skracania dystansu między postępowaniem dowodowym i orzeczeniem kończącym proces, jak i w dyrektywach wzmożenia ochrony interesów oskarżonego i pokrzywdzonego, rozpoznawania sprawy w rozsądnym terminie, ale przede wszystkim oparcie orzeczenia na całokształcie ujawnionego w toku rozprawy materiału dowodowego w dążeniu do ustalenia prawdy materialnej przy zachowaniu i przestrzeganiu prawa oskarżonego do obrony. Zakres materiału dowodowego przeprowadzonego przed kontynuowaniem odroczonej rozprawy (wyjaśnienia oskarżonego i zeznania złożone przez 6 świadków z aktu oskarżenia pod nieobecność oskarżonego), wręcz arbitralna decyzja o kontynuowaniu w dniu 1 lutego 2024 r. odroczonej rozprawy, mimo świadomości (notatka) wadliwości zawiadomień oskarżonego o terminie rozprawy odroczonej na dzień 3 października 2023 r. (także skierowanie korespondencji z zawiadomieniem o terminie 1 lutego 2024 r. na nieaktualny adres) pozwala na stwierdzenie, że w konsekwencji decyzja sądu o prowadzeniu rozprawy w dalszym ciągu miała wpływ na treść wyroku. W realiach niniejszej sprawy w sytuacji, gdy okresy faktycznej bezczynności sądu trwały po niespełna pół roku (okresy między 18 kwietnia a 3 października 2023 r. oraz między tym ostatnim terminem a 1 lutego 2024 i następnie 25 lipca 2024 r.), decyzja w przedmiocie prowadzenia rozprawy w dalszym ciągu byłaby wprawdzie do zaakceptowania z punktu widzenia realizacji zasady rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie (przy uwzględnieniu obciążenia referatów orzeczników w Sądzie Rejonowym w Rzeszowie), nienaruszająca reguły wyjątkowości, o której mowa w art. 404 § 2 kpk, to jednak z uwagi na prowadzenie odroczonej rozprawy z pogwałceniem prawa oskarżonego do obrony w dniu 3 października 2023 r. pod jego nieobecność, ocenić należy jako rażące naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a w konsekwencji sprawiające, że utrzymanie wydanego w takich uwarunkowaniach proceduralnych wyroku, bądź postulowana przez Skarżących jego zmiana niekorzystna dla oskarżonego, byłoby rażąco niesprawiedliwe, w rozumieniu art. 440 kpk. Uchybienia wyżej wskazane w sferze kompletowania i gromadzenia materiału dowodowego z naruszeniem art. 117 § 2 kpk i art. 404 § 2 kpk w zw. z art. 6 kpk przez Sąd I instancji sprawiają, że w stopniu jednoznacznym, oczywistym i niepodlegającym dyskusji miały wpływ na treść wydanego orzeczenia, zaś wadliwych wyników postępowania dowodowego nie można pogodzić z zasadą rzetelnego i sprawiedliwego postępowania, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, doprowadzając do przypisania oskarżonemu zarzucanych aktem oskarżenia czynów, po przeprowadzeniu postępowania, w którym był on pozbawiony realnie materialnego prawa do obrony. W realiach niniejszej sprawy doszło do koniunkcji „rażącego naruszenia prawa” o „istotnym wpływie na treść orzeczenia”. W realiach niniejszej sprawy zważywszy na skalę naruszeń wykluczone jest oczekiwanie od sądu odwoławczego przeprowadzenia ponownej, samodzielnej oceny dowodów i na tej podstawie – dokonywanie kontroli poprawności poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych (postanowienie SN z dnia 10 marca 2021 r., V KK 63/21) oraz wyciąganych wniosków tak co do „niebudzących wątpliwości okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzucanych mu czynów”, jak i oceny bezprawności zachowania oskarżonego, stopnia karygodności i zawinienia, zważywszy na zarzuty i wnioski apelacji wniesionych na niekorzyść oskarżonego, przy wątpliwej – w ocenie sądu odwoławczego – odmowy przyjęcia wniosku oskarżonego o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie i jego doręczenie.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

O rażącej niesprawiedliwości rozstrzygnięcia można zasadnie twierdzić wówczas, gdy dotknięte jest ono niepodniesionymi w apelacjach Skarżących uchybieniami mieszczącymi się w każdej ze względnych przyczyn odwoławczych (omówione w pkt 4 uzasadnienia), o ile ich waga i charakter jest taki, że czyni orzeczenie niesprawiedliwym i to w stopniu rażącym. Na podstawie art. 440 kpk wykluczone jest reformacyjne orzekanie w instancji odwoławczej na niekorzyść oskarżonego, pomimo wniesienia środka odwoławczego na jego niekorzyść. Artykuł 440 kpk, z uwagi na swój wyjątkowy charakter, może mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy popełnione przez sąd pierwszej instancji uchybienia procesowe są rażące i ponadto miały - nie tylko potencjalny, ale realny, rzeczywisty wpływ na treść wyroku. W obowiązującym obecnie modelu postępowania odwoławczego wprawdzie zasadą jest merytoryczne orzekanie w postępowaniu apelacyjnym, które jednak doznaje ograniczenia w ściśle określonych wypadkach wskazanych w art. 437 § 2 kpk, stwierdzone zaś uchybienia w procedowaniu Sądu Rejonowego uprawniają do uchylenia zaskarżonego wyroku z powodu konieczności prowadzenia postępowania sądowego na nowo, w tym przewodu sądowego w całości. Chociaż zgodnie z art. 404 § 2 kpk co do zasady rozprawa odroczona winna być prowadzona w nowym terminie od początku, a jedynie wyjątkowo w dalszym ciągu. Na taką wyjątkowość Sąd Rejonowy nie wskazał ograniczając się do zapisu: „ciąg dalszy rozprawy odroczonej 18 kwietnia 2023 r.”. Stwierdzone uchybienia w procedowaniu Sądu Rejonowego uprawniają do uchylenia zaskarżonego wyroku z powodów wskazanych w art. 437 § 2 kpk. Jeśli bowiem doszło do uchybienia w postaci naruszenia norm gwarancyjnych związanych z zawiadomieniem o terminach rozprawy, to obowiązkiem sądu było prowadzenie rozprawy od początku, zaniechanie tego stanowiło rażące naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść wydanego w nierzetelnym postępowaniu wyroku i jednocześnie stanowi o „konieczności prowadzenia na nowo przewodu w całości”. W niniejszej sprawie na etapie gromadzenia dowodów doszło do uchybień, które świadczą o takim stopniu wadliwości wyroku, który powoduje konieczność jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Potrzeba przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości, jako powód uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania w rozumieniu art. 437 § 2 kpk, zachodzi wówczas, gdy orzekający w pierwszej instancji sąd naruszył przepisy prawa procesowego, co skutkowało, w realiach sprawy, nierzetelnością prowadzonego postępowania sądowego uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) właściwie wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie pierwszej instancji. Dążenia ustawodawcy do reformatoryjności postępowania odwoławczego nie należy utożsamiać z intencją zastąpienia sądu meriti w procedowaniu co do istoty sprawy ( in casu prowadzeniem postępowania dowodowego w pełnym zakresie). To jest bowiem rolą sądu I instancji i w ten sposób realizuje się gwarantowana stronom konstytucyjnie realna dwuinstancyjność postępowania, gdyż tylko od orzeczenia tego właśnie sądu stronom przysługuje środek odwoławczy. W przypadku niezrealizowania powinności dążenia do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i zaniechania przeprowadzenia trzonu postępowania dowodowego, aktualizowała się konieczność ponowienia przewodu sądowego wymieniona w art. 437 § 2 kpk (postanowienie SN z dnia 29 października 2020 r., III KS 11/200). Wniesione apelacje, wywołując postępowanie odwoławcze, a w jego ramach instancyjną kontrolę zaskarżonego wyroku, musiały prowadzić do uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Do takiego wniosku prowadzi całościowa analiza przebiegu postępowania i jego dokumentacji. Zgodnie zaś z zasadami trafnej reakcji karnej (art. 2 § 1 pkt 1 kpk), prawdy materialnej (art. 2 § 2 kpk), obiektywizmu (art. 4 kpk) i swobodnej oceny dowodów (art. 7 kpk), Sąd meriti był zobowiązany nie tylko do drobiazgowej analizy wszelkich okoliczności sprawy istotnych z punktu widzenia prawidłowego rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu (sprawiedliwość materialna), ale również respektowania w toku procesu przepisów gwarantujących przebieg zgodny z zasadami prawa do obrony i informacji oraz ciągłości rozprawy i lojalności procesowej (sprawiedliwość proceduralna). Sąd Rejonowy prowadził postępowanie w sposób naruszający jego rzetelność, uchybiając standardom uczciwego procesu wynikającym z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. W ocenie Sądu Odwoławczego uzupełnienie postępowania dowodowego (a właściwie powtórzenia prawie wszystkich dowodów przeprowadzonych pod nieobecność oskarżonego) w postępowaniu odwoławczym nie naprawiłoby uchybień popełnionych przez Sąd Rejonowy, to zaś przemawia za koniecznością ponownego przeprowadzenia przewodu sądowego w całości.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie jest rolą Sądu odwoławczego przesądzanie na tym etapie postępowania, czy poprzedzająca wyrokowanie ocena dowodów była prawidłowa a ustalenia faktyczne trafne, skoro orzeczenie Sądu Rejonowego zostało uchylone a sprawa została skierowana do ponownego rozpoznania. Marginalnie można jedynie zaznaczyć, że dotychczasowe postępowanie dowodowe obarczone było uchybieniami, które Sąd Okręgowy uwzględnił z urzędu. Wskazane bowiem szczegółowo w pkt 4 uzasadnienia uchybienia spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku (art. 440 kpk). Sąd Rejonowy ponownie rozpoznający niniejszą sprawę powinien mieć na uwadze te wskazania, aby nie doszło do powielenia uchybień procesowych, jakie stwierdził Sąd odwoławczy w trakcie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia. Ponieważ uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego nastąpiło z powodu niedochowania warunków rzetelnego postępowania i zaniechania obowiązku prowadzenia rozprawy z udziałem oskarżonego, a pod jego nieobecność tylko gdy mimo prawidłowego zawiadomienia o terminie czynności, dobrowolnie zrezygnował z udziału w niej. W przeciwnym razie naruszenie przepisów godzących w prawo oskarżonego do obrony, poza nierzetelnością postępowania mogła mieć wpływ na treść orzeczenia. W razie pojawiających się uzasadnionych wątpliwości co do zachowania formalnych warunków prowadzenia pod nieobecność oskarżonego rozprawy, jeżeli nie zaniechano czynności warunkowanych prawidłowym zawiadomieniem o ich terminie, albo w nowym terminie prowadzić rozprawę od początku, albo powtórzyć czynności przeprowadzone pod nieobecność oskarżonego co miało wpływ na treść wyroku, Sąd Rejonowy winien w ponownym rozpoznaniu sprawy zadbać o zachowanie ciągłości rozprawy i koncentracji materiału dowodowego, unikając uchybień w procedowaniu, a dopełniając obowiązku zachowania przepisów postępowania zapewniających rzetelność postępowania sądowego, przeprowadzi dowody w uwzględnieniu dyspozycji art. 442 kpk i stanowiska stron w tej mierze (sposób przeprowadzenia dowodów i zakres zgromadzonego materiału dowodowego nie był kwestionowany we wniesionych środkach odwoławczych, a jego ocena i wyciągnięte wnioski). Sąd winien jednak już z udziałem oskarżonego przeprowadzić przesłuchania istotnych świadków oskarżenia, chyba że strony wyrażą zgodę na odstąpienie od bezpośredniości ich przeprowadzenia. Sąd winien także podjąć działania zmierzające do wzbogacenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, jeżeli wyłonią się ku temu potrzeby i możliwości. W toku ponownego rozpoznania, nie przesądzając treści rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy winien, przeprowadzić postępowanie dowodowe unikając uchybień w trakcie jego przeprowadzania (ponowne rozpoznanie sprawy dopuszcza w pewnym zakresie odstąpienie od bezpośredniego przeprowadzania wszystkich dowodów). W trakcie ponownego rozpoznania sprawy Sąd ten winien baczyć, by umożliwić oskarżonemu realizację przysługującego mu prawa do obrony w pełnym zakresie, zwłaszcza do realizacji tzw. materialnego prawa do obrony, poprzez czynny udział w procesie. Sąd Rejonowy w toku ponownego rozpoznania sprawy, na podstawie całokształtu zgromadzonego i przeprowadzonego materiału dowodowego, następnie poddanego swobodnej ocenie, dokonując własnej oceny w zakresie wykazania słuszności tez aktu oskarżenia, jak i trafności twierdzeń oskarżonego oraz wyciągając wnioski zgodnie z dyrektywą wynikającą z art. 7 kpk. Wyniki tych ustaleń staną się podstawą dokonania prawnokarnych ocen zachowania oskarżonego zarówno z punktu widzenia podstaw ewentualnego przypisania mu sprawstwa zarzucanych mu czynów, a w dalszej konsekwencji bezprawności, karygodności i zawinienia, co znajdzie odzwierciedlenie w wydanym następnie orzeczeniu. Jeżeli zajdzie taka konieczność Sąd winien zawrzeć swoje ustalenia i proces dochodzenia do nich, a następnie wyciągnięte wnioski przedstawić w prawidłowo sporządzonym uzasadnieniu.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Ponieważ wyrok Sądu Odwoławczego nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie, o jakim mowa w art. 626 kpk, o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze nie orzekano. Wyrok Sądu odwoławczego nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w rozumieniu art. 626 § 1 kpk, stąd też nie zawiera rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

7.  PODPIS

SSO Grażyna Artymiak

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 sierpnia 2024 r. (sygn. akt X K 872/22) przeciwko K. K. (1)

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Reprezentant małoletniego oskarżyciela posiłkowego W. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 sierpnia 2024 r. (sygn. akt X K 872/22) przeciwko K. K. (1)

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana