Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

III Ka 575/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 maja 2025 r. w sprawie o sygn. akt II K 836/24 przeciwko T. Z. oskarżonemu o czyn z art. 244 kk

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

T. Z.

Uprzednia karalność

Informacja z K.

k.201-203

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dotychczasowa karalność oskarżonego

Informacja z K.

Dowód w postaci informacji z K. w odniesieniu do oskarżonego T. Z. nie budzi wątpliwości, ani w zakresie formy, ani treści. Została ona sporządzona przez uprawniony do tego podmiot w formie przewidzianej dla tej czynności. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała jej autentyczności i rzetelności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut oskarżyciela publicznego

Rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu T. Z. kary w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego mu czynu i stopnia jego zawinienia, wynikającą z wymierzenia za przypisane mu przestępstwo z art. 244 kk przy zastosowaniu art. 37 § 1 kk kary grzywny w kwocie 150 zł stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł podczas gdy prawidłowa ocena zdarzenia będącego przedmiotem postępowania a w szczególności okoliczności jego popełnienia, motywacja sprawcy, postać zamiaru oraz rodzaj i charakter naruszonych dóbr i uprzednia karalność oskarżonego za przestępstwa umyślne, prowadzą do przekonania uzasadniającego orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można podnosić w sposób zasadny w sytuacji, kiedy wymierzona kara-jakkolwiek mieszcząca się w granicach ustawowego zagrożenia - nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy. Innymi słowy, zarzut taki można podnosić, gdy w odczuciu społecznym kara taka byłaby karą niesprawiedliwą. Zatem rażąca niewspółmierność kary, o jakiej traktuje art. 438 pkt 4 kpk, zachodzi wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną, a tą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary wskazanych w art. 53 kk oraz zasad wymiaru kary ukształtowanych ugruntowaną praktyką orzeczniczą. Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę w ocenach wymiaru kary, ale różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną można by nazwać, także w potocznym znaczeniu tego słowa „rażąco niewspółmierną”, to jest w stopniu nie dającym się zaakceptować.

Rażąca niewspółmierność kary zachodzi wówczas, kiedy kara za przypisany oskarżonemu czyn nie uwzględnia należycie stopnia jego społecznej szkodliwości. Zważywszy zaś na stanowisko Sądu Odwoławczego w tej mierze przedstawione w pkt 4 uzasadnienia, podniesiony zarzut nie jest zasadny nie tyle z powodu niesłusznego oczekiwania przez Skarżącego, że stopień społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonemu czynu uzasadnia wymierzenie kary pozbawienia wolności, a trafnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że stopień społecznej szkodliwości przemawia za orzeczeniem kary grzywny, co z uwagi na brak karygodności czynu z art. 244 kk zarzuconego oskarżonemu T. Z., który ze względu na znikomy stopień społecznej jego szkodliwości, w myśl art. 1 § 2 kk nie stanowi przestępstwa.

Oskarżyciel publiczny w uzasadnieniu apelacji podkreślił, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, uznając że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości, a jego zachowanie wyczerpało znamiona zarzucanego mu aktem oskarżenia przestępstwa. W tym zakresie należy uznać te oceny za słuszne i prawidłowe, albowiem okoliczności popełnienia zarzucanego T. Z. czynu realizującego znamiona typu czynu zabronionego z art. 244 kk są niewątpliwe i oczywiste, a oskarżony w swoich wyjaśnieniach je przyznaje. Rzecz jednak w tym, że brak karygodności tego czynu, sprawia że nie jest już konieczne przechodzenie do dalszych etapów przypisywania czynu oskarżonemu, a w szczególności ustalania stopnia zawinienia. Wina przesądza, że czyn zabroniony staje się przestępstwem, jednak zanim do tego przejdziemy musi być karygodny. Tak zaś w niniejszej sprawie nie jest.

Zdaniem Skarżącego prawidłowe ustalenia faktyczne nie znalazły należytego odzwierciedlenia w zakresie orzeczonej kary, która została wymierzona na minimalny okres zagrożenia ustawowego, mimo oceny, że czyn nacechowany jest wysokim stopniem społecznej szkodliwości. Tych ocen Sąd Okręgowy nie podziela, a odnośnie stopnia społecznej szkodliwości zachowania zarzucanego oskarżonemu – uwagi w pkt 4 uzasadnienia. Według Skarżącego Sąd Rejonowy błędnie uznał za wystarczające orzeczenie kary w minimalnym wymiarze pomimo ustalenia wysokiego stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu oraz słusznej oceny naruszenia istotnego dobra prawnego, jakim jest prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości a przez to godzenie w pewność wykonania orzeczeń sądowych. Zdaniem Skarżącego okoliczności popełnienia przestępstwa uzasadniają orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności, którą uzasadniają naganne okoliczności zdarzenia, takie jak rodzaj i charakter naruszonych dóbr, jak prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości oraz konieczność zachowania porządku publicznego i zapewnienia prawidłowej działalności organów państwa, gdzie sprawca doskonale zdawał sobie sprawę z naganności swojego zachowania oraz uprzednią karalność za przestępstwa umyśle. Stanowisko oskarżyciela w tej mierze nie mogło zostać uznane za prawidłowe. Już Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniósł się do żądania prokuratora o wymierzenie oskarżonemu T. Z. kary jednego roku pozbawienia wolności, uznając że byłaby to kara rażąco surowa, niehumanitarna i sprzeczna z celami kary. Żądanie jej wymierzenia nie znajduje uzasadnienia zważywszy na fakt, iż czyn za który miałaby zostać orzeczona nie stanowi – art. 1 § 2 kk – przestępstwa, a skoro tak brak podstaw do jej orzekania. Sądowi Odwoławczemu bliskie jest określenie niehumanitarnego wyciągania konsekwencji z zachowania oskarżonego, nie tyle z uwagi na jego wiek i stan zdrowia, co właśnie z uwagi na spadek do stopnia subminimalnego natężenia elementów strony podmiotowej i przedmiotowej czynu, uzasadniającego znikomość społecznej jego szkodliwości, a w konsekwencji brak karygodności.

Skarżący w sposób nieuprawniony i jednostronny łączy elementy odnoszące się do poddanego prawnokarnej ocenie czynu z elementami odnoszącymi się do postawy oraz właściwości i warunków osobistych oskarżonego. Owszem one są uwzględniane przy rozmiarze kary jako jej dyrektywy, jednakże właściwości i warunki osobiste oskarżonego nie wpływają na stopień społecznej szkodliwości zarzucanego mu czynu. Skarżący dla uzasadnienia apelacji przywołuje poszczególne okoliczności sprawy w sposób wybiórczy, chociaż sam zarzuca, że Sąd Rejonowy znacznie uwypuklił okoliczności łagodzące w postaci początkowego faktu respektowania orzeczonych w sprawie środków karnych, a jako okoliczność łagodzącą wskazał zły stan zdrowia oskarżonego, który wymagał rekonwalescencji i opieki. Skarżący wskazuje także, że niski wymiar kary miał Sąd uzasadniać stanem zdrowia A. Z., do której oskarżony miał zakaz zbliżania się, a która wymagała opieki. Sąd uwzględnił, że oskarżony w tym czasie nie pił i nie wszczynał awantur. Sąd wskazał także na wiek oskarżonego. W ocenie oskarżyciela publicznego Sąd nadał nadmierne znaczenie tym okolicznościom łagodzącym pomijając okoliczności obciążające, jak sposób zachowania się sprawcy, a także jego uprzednią karalność. W jego ocenie T. Z. popełnił czyn zabroniony o znacznym stopniu szkodliwości społecznej, o wysokim stopniu zawinienia, w zamiarze bezpośrednim, godząc w prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości i porządek publiczny. Sąd w niedostateczny sposób wziął pod uwagę okoliczności obciążające wymienione w art. 53 § 2a pkt 1 kk w postaci uprzedniej karalności za przestępstwo umyślne. Przytoczone przez skarżącego okoliczności faktyczne a przede wszystkim fakt wcześniejszego stosowania się do orzeczonych środków karnych, wcale nie muszą stanowić okoliczności łagodzącej. Wręcz przeciwnie pozwalają na przyjęcie umyślności zachowania po stronie oskarżonego, jego świadomości istniejących po jego stronie obowiązków (nakazów i zakazów), które wcześniej realizował, a w okresie od 11 lutego 2023 r. do 2 listopada 2023 r. nie stosował się do orzeczonego zakazu kontaktowania się z żoną i nakazu opuszczenia wspólnie z nią zajmowanego lokalu.

Zdaniem oskarżyciela publicznego tylko surowsza sankcja karna w postaci jednego roku pozbawienia wolności może wpłynąć wychowawczo na oskarżonego. Tylko wnioskowana kara będzie sprawiedliwą. Zważywszy na wyżej wskazane okoliczności, wobec braku karygodności tego czynu orzeczenie jakiejkolwiek kary byłoby niesprawiedliwym postąpieniem, skoro zarzucany oskarżonemu T. Z. czyn, z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości, nie stanowił przestępstwa (art. 1 § 2 kk).

Wniosek

O zmianę wyroku poprzez orzeczenie wobec T. Z. kary jednego roku pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie. Wskazał jakie fakty uznał za dowiedzione, stanowiące podstawę orzeczenia. Zważywszy zaś na ograniczenie zakresu pisemnego uzasadnienia jedynie ogólnie wskazał na czym opierał ustalenia i wyprowadzone wnioski, zwłaszcza w części dotyczącej wymiaru kary i orzeczonego środka. Przedmiotem rozważań sądu meriti były także te okoliczności, które stanowią istotę wniesionej apelacji. Sąd odwoławczy podzielając argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (poza – zapewne omyłkowym – zamieszczeniem passusu, że :oskarżony swoimi zrachowaniami podjętymi w krótkich odstępach czasu, które miały miejsce w dniach 22.05.2022 r., 24.06.2022 r., 27.06.2022 r. i 07.07.2022 r. działając z góry powziętym zamiarem wypełnił znamiona zarzucanego mu przestępstwa”, wskazane bowiem daty znajdują się poza ramami czasowymi zarzutu aktu oskarżenia), pragnie się do niej odwołać, nie dostrzegając w związku z tym konieczności ponownego jej szczegółowego przytaczania. Sąd I instancji przeprowadził wszelkie dowody, które leżały u podstaw rozstrzygnięcia, także w przedmiocie stanowiska co do wymiaru kary zasadniczej orzeczonej wobec oskarżonego, a swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił. Kara jest przecież ważnym środkiem zwalczania przestępczości, na co kładzie nacisk apelujący. Jednakże czyn, z powodu którego miałaby zostać kara orzeczona musi być karygodny. W realiach niniejszej sprawy w odniesieniu do zarzucanego oskarżonemu T. Z. czynu z art. 244 kk, z przyczyn wskazanych w pkt 4 uzasadnienia, tego przymiotu karygodności nie sposób wywodzić ze zgromadzonych w sprawie dowodów, które i Sąd I instancji, i Skarżący oceniają za wiarygodne. Determinanty karygodności obniżając natężenie elementów przedmiotowych i podmiotowych do poziomu subminimalnego, rzutujących na stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, sprawiają, że ze względu na jego znikomy stopień czyn ten nie stanowi przestępstwa. Stąd też zestawienie okoliczności odnoszących się do osoby oskarżonego, a zatem jego właściwości i warunki osobistej, w tym jego wcześniejsza karalność, omówione przez Sąd Rejonowy i przeciwstawione w uzasadnieniu apelacji, nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Konsekwencją stanowiska Sądu Odwoławczego co do podniesionego przez Skarżącego zarzutu rażącej niewspółmierności kary opisanego powyżej oraz w pkt 4) uzasadnienia jest nieuwzględnienie apelacji oskarżyciela publicznego w zakresie wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego T. Z. kary jednego roku pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

2.

3.

4.

Ad 1.

Ad 2.

Ad 3

Ad 4.

Zarzut popełnienia czynu z art. 244 kk

Trzyletni okres obowiązywania środków karnych

Odbywanie kar pozbawienia wolności

Stopień społecznej szkodliwości czynu z art. 244 kk zarzucanego oskarżonemu

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Oskarżonemu T. Z. Prokurator zarzucił popełnienie czynu zabronionego z art. 244 kk polegającego według zarzutu aktu oskarżenia na tym, że oskarżony w okresie od 11 lutego 2023 r. do 2 listopada 2023 r. w R., woj. (...) nie stosował się do orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie X Wydział Karny w dniu 16 grudnia 2019 r. o sygn. akt X K 840/19 nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z A. Z. oraz w okresie od 11 lutego 2023 r. do 13 listopada 2023 r. w R., woj. (...) nie stosował się do orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie X Wydział Karny w dniu 16 grudnia 2019 r. o sygn. akt X K 840/19 zakazu zbliżania się do A. Z. na odległość nie mniejszą niż 50 (pięćdziesiąt) metrów. Okoliczności popełnienia zarzucanego oskarżonemu czynu nie budzą wątpliwości, zwłaszcza wobec wyjaśnień oskarżonego przyznającego się do jego popełnienia oraz zeznań A. Z. potwierdzającej treść wyjaśnień złożonych przez męża. Również pozostałe zgromadzone w sprawie dowody nie podważają poczynionych ustaleń i faktu, iż oskarżony T. Z. swoim zachowaniem wyczerpał znamiona typu czynu zabronionego z art. 244 kk. Miał bowiem orzeczone wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 16 grudnia 2019 r.:

1)  nakaz okresowego opuszczenia lokalu wspólnie zajmowanego z A. Z.,

2)  zakaz zbliżania się do A. Z. na odległość nie mniejszą niż 50 metrów.

W okresie blisko 9 miesięcy, szczegółowo wskazanym w opisie zarzucanego czynu, wbrew nakazowi opuszczenia wspólnie zajmowanego z A. Z. lokalu w tym lokalu przebywał, a także złamał zakaz zbliżania się do żony. To przyznaje oskarżony a także potwierdza A. Z.. Oboje jednak wskazują, nie tylko na świadomość postąpienia wbrew obowiązkom wynikającym ze środków karnych orzeczonych prawomocnym wyrokiem Sądu, ale także na okoliczności, w jakich to nastąpiło, tłumacząc takie postąpienie stanem zdrowia i oskarżonego, i A. Z.. W tym zakresie Sąd Rejonowy czyni szczegółowe ustalenia, których wystąpienia nie kwestionuje Skarżący, inaczej jedynie ocenia wnioski, jakie powinny być z tych ustaleń wyciągnięte. Małżonkowie także zgodnie podnoszą, iż to bezprawne zachowanie oskarżonego nastąpiło za zgodą A. Z. (oskarżony „zachowuje się właściwie, przebywa za moją zgodą” zeznania A. Z. k. 66; mąż był po operacji serca i po szpitalu wzięłam go do domu (...) mieszkał ... bo wymagałam pomocy” – zeznania A. Z. k. 172; „na prośbę żony nadal mieszkałem (...) żona chciała żebym z nią mieszkał – wyjaśnienia oskarżonego k. 170-171). Kurator sądowy Joanna Karbowska w zeznaniach wskazuje: „oskarżony w dalszym ciągu nie stosował się do tych środków karnych. Ja informowałam Sąd, że się nie stosuje ale nie zawiadamiałam o popełnieniu przestępstwa” (k. 172). Swoim zachowaniem oskarżony T. Z. nie respektował orzeczenia sądu, mając świadomość prawomocności orzeczenia postępując wbrew jego treści umyślnie naruszył dobro prawnie chronione art. 244 kk godząc w porządek publiczny, działania organów państwa, pewność wykonywania orzeczeń sądowych i funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Konstrukcja znamion występku stypizowanego w art. 244 kk wprawdzie wyraźnie wskazuje, że wszystkie muszą być objęte umyślnością, niemniej jednak skoro w grę wchodzą obie formy umyślności, zarówno zamiar bezpośredni naruszenia zakazu, jak i zamiar ewentualny, gdy sprawca uświadamia sobie możliwość, iż narusza zakaz lub obowiązek orzeczony przez sąd i z tym się godzi, to ustalenie zaistnienia po stronie oskarżonego tych wymaganych warunków jest już wystarczające do przypisania mu sprawstwa tak kwalifikowanego czynu. Nie ulega wątpliwości, że umyślność działania sprawcy jest nierozerwalnie związana ze stanem jego świadomości, która jest elementem składowym zarówno zamiaru bezpośredniego, jak i zamiaru ewentualnego. Oskarżony miał świadomość naruszania obowiązków wynikających z orzeczonych wobec niego środków karnych, to czynnik intelektualny zamiaru, a kwestię woluntatywną (chcenia – zamiar bezpośredni, godzenia się – zamiar ewentualny) w znacznej mierze oceniać należy z uwzględnieniem manifestowanej zachowaniem oskarżonego woli zrealizowania znamion czynu zabronionego, ale i na ten element zamiaru mogą wskazywać wypowiedzi także procesowe oskarżonego („mieszkałem na prośbę żony”, „nie było że siłowo wtargnąłem do domu. Żona chciała żebym z nią mieszkał” – wyjaśnienia oskarżonego k. 171). Z powyższych względów oskarżony umyślnie wyczerpał znamiona typu czynu zabronionego z art. 244 kk, a jego zachowanie było bezprawne. Stwierdzenie zaś bezprawności czynu jest warunkiem badania jego społecznej szkodliwości.

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie wydany w sprawie o sygn. akt X K 840/19 w dniu 16 grudnia 2019 r. uprawomocnił się w dniu 2 listopada 2020 r. i od tej daty należy liczyć trzyletni okres nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z A. Z. oraz zakazu zbliżania się do A. Z. na odległość nie mniejszą niż 50m. Okres wykonywania środków karnych rozpoczyna się, przy braku zaliczeń, od daty prawomocności orzeczenia, zgodnie bowiem z art. 43 § 2 kk zakazy i nakaz obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia. Koniec wykonywania środków przypadałby zatem na dzień 3 listopada 2023 r. Jednak okres, na który orzeczono zakazy, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo (art. 43 § 2a kk).

Oskarżony T. Z. był uprzednio karany, odbywał także orzeczone wobec niego poszczególnymi wyrokami kary pozbawienia wolności, w tym w okresie:



o d 19 maja 2018 r. do 14 stycznia 2019 r. – kara 8 miesięcy pozbawienia wolności (wyrok z dnia 13 lipca 2017 r., sygn. akt II K 447/16) orzeczona za występek z art. 207 § 1 kk popełniony w okresie od stycznia 2012 r. do 10 września 2015 r. jej wykonanie, uprzednio warunkowo zawieszone, zarządzono postanowieniem z dnia 11 grudnia 2017 r. Kara została odbyta przed wydaniem wyroku z dnia 16 grudnia 2019 r., którym zostały orzeczone środki karne;



od 20 kwietnia 2021 r. do 17 października 2021 r. – kara 6 miesięcy pozbawienia wolności (wyrok z dnia 16 grudnia 2019 r. sygn. akt X K 840/19 ) orzeczona za popełniony w okresie od 14 stycznia 2019 r. do 15 czerwca 2019 r. występek z art. 207 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk. Kara odbywana po wydaniu i uprawomocnieniu się wyroku z dnia 16 grudnia 2019 r. którym orzeczono środki karne, w tym zakaz zbliżania się do A. Z.,



od 13 listopada 2023 r. do 12 listopada 2024 r. – kara 1 roku pozbawienia wolności (wyrok z dnia 11 września 2023 r., sygn. akt X K 313/23) orzeczona za popełniony w okresie od 23 czerwca 2022 r. do 10 lutego 2023 r. występek z art. 244 kk. Kara odbywana po wydaniu i uprawomocnieniu się wyroku z dnia 16 grudnia 2019 r.

Skoro zgodnie z art. 43 § 2a kk w czasie odbywania kary pozbawienia wolności nie biegnie okres, na który orzeczono zakazy, chociażby orzeczona i wykonywana kara pozbawienia wolności była za inne przestępstwo, to rozpoczynający w dniu 3 listopada 2020 r. bieg trzyletniego okresu orzeczonego nakazu opuszczenia lokalu zakończył się 3 listopada 2023 r., natomiast termin końcowy trzyletniego okresu zakazu zbliżania się uległ wstrzymaniu w czasie odbywania przez oskarżonego T. Z. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności - od 20 kwietnia 2021 r. do 17 października 2021 r., a zatem końcowy termin okresu zakazu zbliżania się do A. Z. uległ przesunięciu do 3 maja 2024 r.. Z uwagi na rozpoczęcie przed upływem końca tego okresu zakazu odbywania kolejnej kary - jednego roku pozbawienia wolności - od 13 listopada 2023 r. do 12 listopada 2024 r. Z tego też względu data końcowa trwającego trzyletniego okresu zakazu i nakazu ulega przesunięciu o kolejny okres tj. do dnia 3 maja 2025 r. W dniu wydania zaskarżonego wyroku okres orzeczonego wyrokiem z dnia 16 grudnia 2019 r. zakazu zbliżania się do A. Z. zakończył się. Zatem orzeczony tym wyrokiem środek karny został wykonany. Przedłużający się okres orzeczonego w 2019 r. zakazu liczony od daty prawomocności wyroku i następnie obliczany zgodnie ze sposobem liczenia biegu terminów liczonych w latach i miesiącach, z uwzględnieniem wstrzymania biegu terminu na czas odbywania kar pozbawienia wolności, mógł również w przekonaniu oskarżonego i jego żony wywołać przekonanie, że już oskarżonego nie wiąże zakaz zbliżania się do A. Z.. Ta jednak okoliczność może wpływać na ocenę stopnia zawinienia czynu popełnionego w okresie od 11 lutego 2023 do 2 i 13 listopada 2023 r. nie zaś wystąpienia okoliczności wyłączających winę (np. błąd).

Stwierdzenie bezprawności czynu zarzuconego oskarżonemu uprawnia Sąd, a nawet nakazuje mu zbadanie społecznej jego szkodliwości. Przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary. Dla uznania jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest więc wykazanie, że narusza on wartości społeczne, ale w stopniu wyższym niż znikomy (art. 1 § 2 kk), dopiero wówczas możliwe będzie zastosowanie wobec sprawcy takiego czynu określonej sankcji karnej (postanowienie SN z dnia 28 grudnia 2017 r. II KK 441/17). Ustawodawca nie pozostawił orzekania co do stopnia społecznej szkodliwości czynu swobodnej ocenie sądu, skoro w art. 115 § 2 kk określił kwantyfikatory tej oceny. Sformułowanie zawarte w tym przepisie „sąd bierze pod uwagę” oznacza, że sąd orzekający nie może pominąć żadnego z tych kryteriów oceny, chyba że któryś z nich nie odnosi się do znamion ustawowych konkretnego typu przestępstwa (wyrok SN z dnia 18 września 2019 r., IV KK 500/18). Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę te wyznaczniki, które występują in concreto, bo przecież nie muszą występować wszystkie. Każdy z występujących w sprawie faktów podlega także oddzielnej ocenie, a zatem jedne będą mieć mniejszy, drugie zaś większy wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości. Innymi słowy rzecz ujmując, ocena tego stopnia musi spełniać wymogi oceny kompleksowej - całościowej, nie zaś mającej charakter niejako matematycznego sumowania poszczególnych jego wyznaczników (wyrok SN z dnia 19 września 2006 r., WA 25/06). Katalog okoliczności, które liczą się w ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu, wskazany w art. 115 § 2 kk, jest zamknięty, i to, które z nich w sposób istotny wpływają na ocenę stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania, zależy od tego, jaki typ czynu zabronionego wchodzi w grę (wyrok SN z dnia 27 lipca 2021 r., III KK 346/20). Nadto, przepis ten ma charakter przedmiotowo-podmiotowy, z dominacją okoliczności z zakresu strony przedmiotowej. Zawsze jednak o stopniu społecznej szkodliwości decydują okoliczności związane z czynem i to zarówno natury przedmiotowej, jak i podmiotowej. Kwantyfikatory z art. 115 § 2 kk odnoszą się wyłącznie do czynu przestępnego (strony przedmiotowej i podmiotowej zachowania sprawcy), nie zaś do jego właściwości osobowych sprawcy (postanowienie SN z dnia 17 lutego 2022 r., IV KK 733/21). Społeczna szkodliwość czynu to materialny element każdego czynu zabronionego przez ustawę karną, który decyduje o tym, czy taki czyn jest przestępstwem (art. 1 § 2 kk). W art. 115 § 2 kk ustawodawca wskazał, jakie elementy winny być brane pod uwagę przy dokonywaniu oceny stopnia społecznej szkodliwości każdego typu czynu zabronionego. Szczególnym zadaniem Sądu orzekającego jest ocena społecznej szkodliwości czynu w ramach przyjmowanej kwalifikacji prawnej, by czyny błahe zostały odróżnione od poważnych, a każdy z nich został odpowiednio ukarany (wyrok SN z dnia 20 marca 2019 r., VI KA 3/19). Oceny takiej należy dokonywać indywidualnie, w odniesieniu do konkretnego czynu wyczerpującego znamiona określone w ustawie karnej, zarówno w kontekście ustalenia, czy czyn taki jest społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy (art. 1 § 2 kk), ale i jaki jest stopień tej szkodliwości. Każda z wymienionych w art. 115 § 2 kk okoliczności cechuje się prawną doniosłością i ocena sądu powinna mieć charakter kompleksowy, uwzględniający wszystkie wymienione faktory, nie należy przy tym nadawać pierwszeństwa jednym z nich kosztem innych, uwzględniając także w ograniczonym zakresie, podmiotową stronę zachowania oskarżonego. Treść art. 115 § 2 kk zakłada równowartość wszystkich elementów oceny aspołecznej doniosłości czynu, który podlega ocenie karnoprawnej (wyrok SN z dnia 16 maja 2024 r., I KK 424/23). Ustawodawca formułując w art. 115 § 2 kk normatywne przesłanki oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, zbudował zamknięty katalog okoliczności, z których każda charakteryzuje się prawną doniosłością, Pominięcie w ocenie którejkolwiek z nich, czy też formułowanie własnych okoliczności, odmiennych od ustawowych i nadanie im zasadniczego znaczenia stanowi naruszenie prawa materialnego. Nie jest zatem właściwe ferowanie oceny stopnia społecznej szkodliwości, jakim nacechowane ma być dane zachowanie, wyłącznie o ocenę cząstkową, opartą na pojedynczych elementach. Nie ma więc podstaw do uznawania priorytetu którejkolwiek z grup elementów stanowiących o tej społecznej doniosłości czynu a w szczególności zespołu elementów przedmiotowych. Nie ma jednak także podstaw do pomniejszania znaczenia okoliczności składających się na stronę przedmiotową czynu, a w szczególności tych określających rodzaj i charakter naruszonego nim dobra (wyrok SN z dnia 30 maja 2023 r. II KK 186/22).

Zarzucany aktem oskarżenia i następnie przypisany zaskarżonym wyrokiem oskarżonemu T. Z. czyn z art. 244 kk, w ocenie Sądu Odwoławczego, charakteryzował się znikomym stopniem społecznej szkodliwości, pojmowanej jako wypadkowa elementów składających się in concreto na społeczną szkodliwość tego czynu zabronionego. Znikoma społeczna szkodliwość czynu to kategoria wybitnie ocenna. Konsekwencją tej niedookreśloności jest zawsze to, iż nie da się ściśle wskazać w ustawie, kiedy taka znikomość zachodzi. Artykuł 115 § 2 kk zawierający zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, nie pozostawia wątpliwości, że dominujące znaczenie mają okoliczności z zakresu strony przedmiotowej, do której dołączono tylko dwie przesłanki strony podmiotowej (postać zamiaru i motywację sprawcy), pominięto natomiast okoliczności związane z samym podmiotem czynu, tj. sprawcą, takie jak: wiek, opinia, właściwości i warunki osobiste, które wpływają na wymiar kary (wyrok SN z dnia 11 maja 2017 r., WA 2/17). Dla uznania znikomości stopnia społecznej szkodliwości czynu nie jest konieczne, aby ta znikomość była obustronna, tzn. aby dotknęła zarówno strony przedmiotowej, jak i podmiotowej (wyrok SN z dnia 12 lutego 2021 r., I KK 74/20).

Zgodnie z art. 115 § 2 kk, przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W realiach niniejszej sprawy w odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonemu, T. Z. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości nie bierze się po uwagę rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia, gdyż te kryteria odnoszą się do przestępstw nieumyślnych, a do takiej kategorii przestępstw nie należy występek stypizowany w art. 244 kk zarzucony oskarżonemu. Ocena stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania powinna być oceną całościową, uwzględniającą okoliczności wymienione w art. 115 § 2 kk, nie zaś sumą czy pochodną ocen cząstkowych takiej czy innej „ujemności” tkwiącej w poszczególnych okolicznościach i dlatego też, jeżeli w art. 1 § 2 kk mówi się o znikomej społecznej szkodliwości czynu, to wymóg znikomości dotyczy społecznej szkodliwości ocenianej kompleksowo, nie zaś jej poszczególnych faktorów. Badanie poziomu społecznej szkodliwości czynu należy do sfery ustaleń faktycznych. Stwierdzając znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu sąd przyjmuje na siebie obowiązek wskazania przyczyn i przekonywującego uzasadnienia powodów decydujących o zasadności wszczęcia lub umorzenia postępowania karnego. Treść art. 115 § 2 kk kwestię zakresu oceny karygodności danego czynu ogranicza wyłącznie do oceny elementów strony przedmiotowej i podmiotowej i zakłada równowartość wszystkich elementów oceny aspołecznej doniosłości czynu który podlega ocenie karnoprawnej.

W ocenie Sądu Okręgowego czyn zarzucony oskarżonemu T. Z. charakteryzuje się znikomym stopniem społecznej szkodliwości czynu, gdyż wypadkowa elementów strony przedmiotowej i podmiotowej wykazuje subminimalne negatywne natężenie. Zarówno rodzaj i charakter naruszonego zachowaniem oskarżonego dobra nie powodują takiego wzrostu natężenia ujemności szkodliwości społecznej czynu, by nie mówić o jego znikomości. Przestępstwo z art. 244 kk należy do przestępstw formalnych, zatem nie podlega gradacji z punktu widzenia stopnia społecznej szkodliwości rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody. Sposób i okoliczności popełnienia czynu również wskazuje na jego szczególnie niską szkodliwość. Oskarżony bowiem znajdując się w złym stanie zdrowia, potrzebując pomocy, wykorzystał sytuację, w której żona zaoferowała swoją pomoc. Jej zgoda na powrót i ponowne zamieszkanie w lokalu uprzednio wspólnie zajmowanym, mimo nakazu jego opuszczenia, w znacznej mierze obniża stopień naruszenia dobra prawnie chronionego, a trudna zdrowotna sytuacja małżonków stała się okolicznością, w której wzajemna pomoc stała się dla nich samych wartością wyższą niż przestrzeganie sądowego zakazu zbliżania się i nakazu opuszczenia lokalu, obniżając tym samym wagę naruszonych przez oskarżonego obowiązków związanych z realizacją orzeczenia sądowego co do środków karnych w nim zawartym, które początkowo – przed pogorszeniem się jego stanu zdrowia – realizował i przestrzegał, jednak późniejsze problemy zdrowotne jego i następnie A. Z. w istotny sposób wpływają na obniżenie, zwłaszcza elementów strony podmiotowej zarzucanego oskarżonemu czynu. Mimo świadomości bezprawności zachowania i woli realizacji znamion czynu zabronionego, właśnie potrzeba niesienia wzajemnej pomocy w sytuacji nasilających się problemów zdrowotnych stała się motorem umyślnego naruszenia postanowień orzeczenia sądu i w przemożny sposób wpłynęło na motywację oskarżonego, która przy zgodzie A. Z. tak na wspólne zamieszkanie, mimo nakazu opuszczenia lokalu, jak i na naruszenie zakazu zbliżania się do niej, przy motywowaniu chęcią niesienia pomocy, z negatywnie ocenianej staje się subiektywnie swoistym usprawiedliwionym naruszeniem ustawowego zakazu, który wprawdzie godzi w dobra prawnie chronione związane z rodzajowym dobrem: wymiarem sprawiedliwości, to jednak w odbiorze subiektywnym oskarżonego i jego żony pozwala na ochronę innych, jakże dla nich cennych wartości (zdrowie, wzajemne wsparcie, możliwość liczenia na pomoc drugiej osoby). Ujemne natężenie wskazanych powyżej elementów strony przedmiotowej i podmiotowej spada, sprawiając że ich wypadkowa jest subminimalna i wykazuje znikomy stopień społecznej szkodliwości, co sprawia, że czyn zarzucony oskarżonemu nie stanowi przestępstwa (art. 1 § 2 kk), a w konsekwencji zachodzi przeszkoda procesowa, o jakiej mowa w art. 17 § 1 pkt 3 kpk nakazująca umorzenie prowadzonego postępowania karnego, bez względu na jego etap.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Stopień natężenia stopnia społecznej szkodliwości jest znikomy, z tego też względu czyn z art. 244 kk zarzucony oskarżonemu nie stanowi przestępstwa (art. 1 § 2 kk). Jest to materialna przesłanka procesowa stanowiąca przeszkodę w wszczęciu i prowadzeniu wszczętego postępowania (art. 17 § 1 pkt 3 kpk). W sytuacji gdy został w tych okolicznością wydany przez Sąd Rejonowy wyrok skazujący, podlega on zgodnie z art. 437 § 2 kpk uchyleniu, a następczą decyzją jest umorzenie postępowania karnego o zarzucany oskarżonemu czyn, na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk.

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Zważywszy na treść orzeczenia Sądu Odwoławczego, zgodnie z art. 632 pkt 2 kpk koszty procesu w wypadku umorzenia postępowania w sprawie publicznoskargowej ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSO Grażyna Artymiak

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 6 maja 2025 r. (sygn. akt II K 836/24) przeciwko oskarżonemu T. Z.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana