Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

III Ka 351/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2024 r. w sprawie o sygn. akt II K 294/23 przeciwko M. S. oskarżonemu o czyny z art. 286 § 1 kk i z art. 244 kk

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

M. S.

Uprzednia karalność

Uprawnienia do wykonywania zawodu architekta

Informacja z K.

Decyzja Głównego Architekta Wojewódzkiego z dnia 1 marca 1988 r. nr (...)

Zaświadczenie wydane przez (...) Okręgową Radę I. Architektów RP

k.204-206

k.191

k.190

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dotychczasowa karalność oskarżonego

Prawo wykonywania wolnego zawodu

Informacja z K.

Decyzja (...) Architekta Woj. z dnia 01.03.1988r.

Zaświadczenie wydane przez (...) Okręgową Radę I. Architektów

Dowód w postaci informacji z K. w odniesieniu do oskarżonego M. S. oraz dokumenty z decyzji i zaświadczenia nie budzą wątpliwości, ani w zakresie formy, ani treści. Zostały sporządzone przez uprawnione do tego podmioty w formie przewidzianej dla tych czynności. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich autentyczności i rzetelności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut oskarżyciela publicznego

1)

Ad 1)

2)

Ad 2)

obrazę przepisów prawa materialnego, a to przepisu art. art. 69 § 1 kk poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszaniem jej wykonania na okres próby 3 lat, podczas gdy z poczynionych ustaleń wynika, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 25 października 2018 roku (sygn. II K 135/18) został on skazany na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszaniem jej wykonania na okres próby 3 lat, której wykonanie zarządzono postanowieniem z dnia 6 października 2020 roku,

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, a to art. art. 69 § 1 kk zasługiwałby na uwzględnienie, gdyby jednak nie wystąpienie okoliczności omówionych poniżej (uwagi do zarzutu apelacji oskarżonego oraz wskazane okoliczności w pkt 4 uzasadnienia). Tym niemniej podkreślić należy, że słusznie podnosi Prokurator, że przeszkodą do wymierzenia kary pozbawienia wolności w systemie probacyjnym jest każde skazanie na karę pozbawienia wolności (tak bezwzględnego, jak i z warunkowym zawieszeniem wykonania). Istotnym jest aby do uprzedniego skazania doszło przed popełnieniem czynu, co do którego sąd orzeka lub w trakcie jego popełnienia. W niniejszej sprawie oskarżony popełnił przypisane zaskarżonym wyrokiem czyny w dniu 16 maja 2019 r., wcześniej jednak za popełnienie w dniu 13 grudnia 2017 r. występku z art. 178a § 4 kk M. S. został wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 25 października 2018 r. (sygn. akt II K 135/18) skazany na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie zawieszono na okres próby 3 lat. Wykonanie tej kary zarządzono postanowieniem z dnia 6 października 2020 r. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy warunkowo zawieszając wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego łącznej kary pozbawienia wolności naruszył zatem, jak to trafnie podnosi Prokurator, przepis prawa materialnego a mianowicie art. 69 § 1 kk, albowiem w czasie popełnienia przypisanych czynów (16 maja 2019 r.) M. S. był osobą karaną na karę pozbawienia wolności. Wobec jednoznacznej treści przywołanego przepisu wykluczona była możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w chwili czynu był skazany na karę pozbawienia wolności, nawet w sytuacji gdy kara ta w dacie orzekania przez Sąd Rejonowy została już w całości wykonana (oskarżony M. S. karę pozbawienia wolności odbył w okresie od 18 stycznia do 17 lipca 2021 r.). Podniesiony przez Prokuratora zarzut jest zasadny.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie wobec oskarżonego M. S. kary łącznej w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zważywszy na zasadność zarzutów podniesionych przez oskarżonego (pkt 3.2 uzasadnienia), jak również okoliczności uwzględnione przez Sąd odwoławczy niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (pkt 4 uzasadnienia), wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie wobec oskarżonego M. S. kary łącznej w wymiarze roku pozbawienia wolności – jako bezprzedmiotowy (brak podstaw do wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności) – nie mógł być uwzględniony.

Zarzut oskarżonego

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia polegający na nieprawidłowym przyjęciu, że z materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu wynika, iż zawarta w dniu 16.05.2019 r. przez oskarżonego umowa z Firmą Handlowo - Usługową (...) spółka jawna z siedzibą w miejscowości Ł. zobowiązująca oskarżonego do uzyskania warunków zabudowy, uzyskania pozwolenia na budowę oraz wykonania dokumentacji projektowej obiektów myjni zakładowej i warsztatu mechanicznego wraz z zapleczem socjalnym przesądzała o braku zastosowania się przez oskarżonego do orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie postanowienia z dnia 10.01.2017 r. o sygn. akt: V Gzd 46/16 zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na okres 5 lat, w sytuacji, gdy oskarżony nie utracił prawa do wykonywania zawodu architekta, który może być wykonywany, a tym samym realizowane przez oskarżonego czynności nie naruszyły orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż oskarżony nie wykonywał ich jako przedsiębiorca, co w konsekwencji wyklucza przyjęcie, że oskarżony swoim czynem wyczerpał znamiona przestępstwa określonego w art. 244 kk.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Oczywistym w sprawie jest, że Sąd Rejonowy w Rzeszowie postanowieniem z dnia 10 stycznia 2017 r. (sygn. akt: V Gzd 46/16) z wniosku Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w R. orzekł na okres 5 lat zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. Postępowanie prowadzono z udziałem uczestnika M. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą A (...) i Usługi (...) (k. 67). Postanowienie uprawomocniło się 3 lutego 2017 r. (k. 70). Zgodnie z art. 373 ustawy - Prawo upadłościowe Sąd mógł orzec taki zakaz tylko w enumeratywnie wskazanych przypadkach. Na skutek orzeczonego zakazu oskarżony – na co zwraca uwagę w apelacji – zaprzestał prowadzenia działalności (pod formą A&K Projektowanie i Usługi (...)). Tak orzeczony zakaz, w kontekście możliwych przyczyn jego orzeczenia, nie obejmował prawa oskarżonego do świadczenia pracy, czy też wykonywania czynności cywilnoprawnych w ramach wykonywania zawodu architekta. Zakaz został orzeczony przez „sąd gospodarczy” na wniosek Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w R., nie mógł obejmować prawa wykonywania wolnego zawodu. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej, zgodnie z art. 22 Konstytucji RP, jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Prawo upadłościowe wskazuje na szczególne przypadki, w których sąd może orzec pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach określonych w ustawie podmiotów (art. 373 prawa upadłościowego), podobnie jak zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w stosunku do osoby fizycznej (art. 374 prawa upadłościowego). Wymienione w ustawie sytuacje stanowiąc ograniczenie wolności działalności gospodarczej, muszą być interpretowane ściśle i nie można wykładać ich znaczenia w sposób rozszerzający zakres możliwych wyjątków. Zgodnie zaś z art. 65 ust. 1 Konstytucji RP każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. Zgodnie zaś z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (Dz.U. z 2023, poz. 551) prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego. Z kolei zakaz wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie powoduje w ściśle określonych w ustawie sytuacjach zawieszenie w prawach członka izby (art. 43 ust. 3 cyt. ustawy), a w katalogu kar dyscyplinarnych wymienione jest zawieszenie w prawach członka izby i skreślenie z listy członków izby (art. 54 cytowanej ustawy), które mogą być orzeczone w ściśle określonych przypadkach po przeprowadzeniu przewidzianego w ustawie postępowania przez sąd dyscyplinarny z zapewnieniem odwołania także do sądu powszechnego. W realiach niniejszej sprawy oskarżony w apelacji dowodził w przekonujący sposób, że po orzeczonym przez sąd gospodarczy zakazie podejmował się wykonywania czynności projektowych, w tym na rzecz pokrzywdzonej spółki jako osoba fizyczna, architekt – który miał pełne prawo wykonywania swojego zawodu. Takimi uprawnieniami – wykonywania samodzielnych funkcji w budownictwie – oskarżony M. S. dysponował (decyzja Głównego Architekta Wojewódzkiego z dnia 1 marca 1988r. numer (...) – k.191) i nie były one w żaden sposób ograniczone (zaświadczenie wydane przez (...) Okręgową Radę I. Architektów RP - k. 190). Również umowę objętą zarzutem aktu oskarżenia zawarł z Firmą Handlowo-Usługową (...) Sp. Jawna z/s w Ł. jako architekt (w treści umowy został wskazany oskarżony imiennie jako zleceniobiorca ze stemplem Architekt Uprawnienia (...) Architektoniczne bez ograniczeń nr (...) 29/88 – k. 4, natomiast dowód odebrania zaliczki w kwocie 2.400 zł potwierdza dodatkowo tą okoliczność, albowiem oskarżony został wskazany z imienia i nazwiska wraz z numerem identyfikacyjnym PESEL – k. 5). Prowadzona przez oskarżonego działalność gospodarcza pod firmą A (...) – Projektowanie i Usługi (...) została wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 23 maja 2017 r. w związku z orzeczonym zakazem (k. 8). Oskarżony w 2017 r. figurował jako prowadzący działalność gospodarczą do dnia 23 maja 2017 r. złożył zeznanie podatkowe PIT-37, za rok 2018 złożył roczne zeznanie podatkowe PIT – 37 – przychody z pracy (k.73). Decyzja Starosty (...) nr 455/13. (...) z dnia 24 marca 2021 r. o zatwierdzeniu projektu i pozwoleniu na budowę (k. 139) wskazuje na projekt opracowany przez mgr inż. arch. M. S. z jego danymi i wskazaniem, że jest upoważniony do sporządzania projektów w specjalności architektonicznej w zakresie wszelkich obiektów budowlanych, rozwiązań konstrukcyjno-budowlanych obiektów budowlanych w budownictwie osób fizycznych, z wyłączeniem konstrukcji fundamentów głębokich i trudniejszych konstrukcji statycznie niewyznaczalnych, wpisanego na listę członków (...) Okręgowej Izby Architektów RP pod nr SL – (...) (k. 139-140). W okolicznościach sprawy zarzut Skarżącego zasadny, a podniesiona w uzasadnieniu apelacji argumentacja przekonująca zasługiwała na uwzględnienie.

Wniosek

o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu stanowiącego przestępstwo z art. 244 kk

ewentualnie

o uchylenie wyroku Sądu I Instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci:



decyzji Głównego Architekta Wojewódzkiego z dnia 1 marca 1988r. numer (...)



zaświadczenia wydanego przez (...) Okręgową Radę I. Architektów RP

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec zasadności podniesionego zarzutu, przy uwzględnieniu treści przeprowadzonych w postępowaniu odwoławczym dowodów z dokumentów dołączonych do apelacji, wniosek o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu z art. 244 kk był zasadny. Natomiast wobec pełności i zupełności zgromadzonego materiału dowodowego pozwalającego na orzeczenie co do istoty sprawy wniosek o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania jako niezasadny nie zasługiwał na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

2.

Ad 1.

Ad 2.

Reguły intertemporalne decydujące o stosowaniu ustawy względniejszej

Wypadek mniejszej wagi jako podstawa odpowiedzialności nakazująca postąpienie zgodnie z dyspozycją art. 440 kpk

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

W przypadku zmiany ustawy po dacie popełnienia czynu sąd zobowiązany jest do ustalenia, która z konkurujących ustaw jest względniejsza dla sprawcy. Ponieważ nowa ustawa (kodeks karny w brzmieniu obowiązującym po 1 października 2023 r.) przewiduje szereg obostrzeń w zakresie zasad wymiaru kar zasadniczych, sądowego wymiaru kar i środków penalnych, niezbędnym stało się przywołanie art. 4 § 1 kk w podstawach skazania i wymiaru kary, dla podkreślenia stosowania ustawy starej (Kodeks karny w brzmieniu obowiązującym w okresie poprzedzającym datę orzekania) jako względniejszej dla oskarżonego.

Przy przyjęciu wypadku mniejszej wagi, którego definicji nie zawierają obowiązujące przepisy, w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że wypadek mniejszej wagi to uprzywilejowana postać czynu o znamionach typu podstawowego, w której znamiona cechują się niewysoką szkodliwością społeczną. O zakwalifikowaniu jako wypadku mniejszej wagi decydować powinny te okoliczności, które zaliczane są do znamion czynu zabronionego (wyrok SN z dnia 26 listopada 2008 r., II KK 79/08), zwłaszcza decydują o tym przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu. Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znacznie mają w szczególności rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, zachowanie się i sposób działania sprawcy, użyte środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem, czas, miejsce i okoliczności popełnienia czynu oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego. Dla elementów strony podmiotowej istotne są stopień zawinienia (umyślność – premedytacja, dokładność w przygotowaniu przestępstwa, upór w dążeniu do osiągnięcia celu, a z drugiej przypadkowość, wpływ innej osoby obawa przed skutkami odmowy działania) oraz motyw i cel działania sprawcy (wyrok SN z dnia 4 kwietnia 1997 r., V KKN 6/97; wyrok SA w Lublinie z dnia 8 sierpnia 1996 r., II AKa 91/96; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 29 września 2010 r., II AKa 270/10). O tym czy zachodzi wypadek mniejszej wagi decyduje ostateczny bilans wynikający z oceny wszystkich znamion przedmiotowych i podmiotowych danego czynu pozwalający ocenić, iż konkretny czyn cechuje się niewysoką społeczną szkodliwością. To właśnie stopień społecznej szkodliwości czynu jest podstawowym kryterium oceny czy dany czyn można zakwalifikować jako wypadek mniejszej wagi (M. Dąbrowska – Kardas, P. Kardas, kodeks Karny z komentarzem, Zakamycze, Kraków 1999, t. III, s. 116-118 i cytowana tam literatura). Przez wypadek mniejszej wagi uznaje się zatem te odmiany czynów typu podstawowego, w których stopień społecznej szkodliwości oraz wina sprawcy są znacznie mniejsze niż w przypadku typu podstawowego. Okolicznościami wpływającymi na charakterystykę danego czynu przestępnego jako wypadku mniejszej wagi są przede wszystkim elementy strony przedmiotowej i podmiotowej danego czynu zabronionego. Elementy strony podmiotowej typu podstawowego i wypadku mniejszej wagi są zasadniczo takie same (zamiar bezpośredni - kierunkowy), zatem różnicować je mogą pobudki i motywy działania sprawcy, te zaś w przypadku oskarżonego, mogą obniżać natężenie strony podmiotowej przypisanego mu czynu z art. 286 § 1 kk. Nie można też zapominać, że występek określony w art. 286 § 1 kk nie należy do tzw. typów przepołowionych. W konsekwencji nie ma swojego odpowiednika w Kodeksie wykroczeń, zatem wartość mienia, do rozporządzenia którego doszło na skutek zachowania oskarżonego – przedmiot czynności wykonawczej – winna znaleźć odzwierciedlenie w ocenie prawnokarnej zachowania M. S. z punktu widzenia nie tylko realizacji znamion typu podstawowego (tego oskarżony nie kwestionuje), ale właśnie w przewidzianym w art. 286 § 3 kk wypadku mniejszej wagi. Wartość przedmiotu przestępstwa, nie jest jedynym wyznacznikiem statuującym wypadek mniejszej wagi. Należy bowiem uwzględnić nie tylko niską wartość przedmiotu czynności wykonawczej (wartość rozporządzenia mieniem), ale i niewielki stopień pokrzywdzenia, niewielką korzyść majątkową odniesioną przez sprawce i osobistą więź łączącą sprawcę czynu z pokrzywdzonym, także dalszą ich „współpracę” (wydana w 2021 decyzja o zatwierdzeniu projektu i wydaniu pozwolenia na budowę). Całokształt tych okoliczności w realiach niniejszej sprawy pozwalają na przyjęcie, że czyn zarzucany oskarżonemu z art. 286 § 1 kk cechował się właściwościami, które znacząco łagodziły ocenę stopnia jego ujemnej zawartości. Te zaś ustalenia prowadziły z kolei do wniosku, że przypisany oskarżonemu występek (czego on sam nie kwestionował) miał charakter wypadku mniejszej wagi, stanowiący uprzywilejowany typ przestępstwa z art. 286 § 3 kk, a nie jego typ podstawowy objęty typizacją z art. 286 § 1 kk. Stopień wywołanego przez oskarżonego tym czynem bezprawia nie był znaczny. Niemniej jednak oskarżony naruszył normę prawną wyrażona w art. 286 § 1 kk – jego decyzja była świadoma i swobodna. Nie zachodziły żadne okoliczności, które pozwalałyby na przyjęcie, że działał w szczególnej sytuacji motywacyjnej, która mogłaby usprawiedliwić złamanie przez niego normy prawnej. Miał możliwość rozpoznania faktycznego i społecznego znaczenia czynu. Czyn ten charakteryzuje się wyższym niż znikomy stopniem społecznej szkodliwości. Zważywszy zaś na fakt, że oskarżony jest osobą dorosłą, poczytalną, posiadającą doświadczenie życiowe i zawodowe stąd jest podmiotem zdatnym do zawinienia, zaś na poziom intelektualny oskarżonego, emocjonalny i społeczny stan wiedzy i doświadczenia uzasadniają przyjęcie wyższego niż minimalny stopnia winy. Skoro Sąd I instancji dostrzegł okoliczności łagodzące wobec oskarżonego i ustalił istnienie dodatniej prognozy kryminologicznej, uznać należało, że orzeczenie kary najłagodniejszego rodzaju spełni zadania kary. W świetle tych okoliczności orzeczenie kary bezwzględniej pozbawienia wolności, jawiłoby się jako niesprawiedliwe i niezrozumiałe. Utrzymanie w mocy – w tej niezaskarżonej przez oskarżonego części – wyroku byłoby rażąco surowe, dlatego też należało sięgnąć po dyspozycję z art. 440 kpk i dokonać zmiany w tej części wyroku.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2024 r. w sprawie o sygn. akt II K 294/23 przeciwko M. S., w zakresie przypisania oskarżonemu popełnienia czynu polegającego na tym, że oskarżony w dniu 16 maja 2019 r. w R., woj. (...), działając jako posiadający uprawnienia projektowe architekt, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził Firmę Handlowo – Usługową (...) z siedzibą w miejscowości Ł. woj. (...), w błąd co do zamiaru wywiązania się z przyjętego pisemną umową zobowiązania uzyskania warunków zabudowy, uzyskania pozwolenia na budowę oraz wykonania dokumentacji projektowej obiektów myjni zakładowej i warsztatu mechanicznego wraz z zapleczem socjalnym, których nie wykonał pomimo pobranej zaliczki w kwocie 2.400 zł wyczerpującego znamiona typu czynu zabronionego z art. 286 § 1 kk (przy przyjęciu wypadku mniejszej wagi – uwagi poniżej i w pkt 4 uzasadnienia).

Sąd Okręgowy utrzymał w mocy orzeczony środek kompensacyjny z art. 46 § 1 kk w postaci zobowiązania oskarżanego M. S. do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przez uiszczenie kwoty 2.400 zł na rzecz pokrzywdzonego spółki jawnej (...).

Sąd Okręgowy zaaprobował zasądzenie od oskarżonego M. S. na rzecz Skarbu Państwa na zasadzie art. 627 kpk koszty sądowe w kwocie 250 zł (przy uwzględnieniu uwag z pkt 6) oraz zasądzenie od oskarżonego M. S. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) Spółka Jawna w Ł. kwotę 1.008 zł tytułem zwrotu wydatków przez nią poniesionych.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że nie było żadnych merytorycznych czy formalnych racji, które przemawiałyby za koniecznością postąpienia w kierunkach postulowanych przez Skarżących, zarówno oskarżyciela publicznego (co do orzeczenia bezwzględnej kary łącznej pozbawienia wolności wobec uwzględnienia apelacji oskarżonego i zmiany orzeczenia w sposób poniżej opisany), jak i oskarżonego (uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania). Sąd Rejonowy w poprawnie przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego ocenionego prawidłowo, z zachowaniem zasad obiektywizmu i swobodnej oceny dowodów, poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i wyciągnął z nich słuszne wnioski co do bezprawności przypisanego oskarżonemu zachowania realizującego znamiona czynu stypizowanego w art. 286 § 1 kk. Swoje ustalenia i wnioski Sąd Rejonowy oparł na pełnym, skompletowanym w sposób niewadliwy materiale dowodowym. Skarżący nie wskazali na luki, których wystąpienie mogłoby uzasadniać konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego jej rozpoznania. Zgromadzone dowody, a szczególnie te mające znaczenie dla odpowiedzialności oskarżonego poddane zostały ocenie zgodnej z zasadami wiedzy, logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. Zarzuty apelacyjne odnoszące się do przypisania czynu z art. 244 kk uwzględnione przez sąd odwoławczy sprawiały, że zarzuty apelacji Prokuratora dotyczące podstaw wymiaru kary łącznej i stosowanego środka probacyjnego, traciły rację bytu. Kontroli instancyjnej jako takiej w ramach złożonych apelacji i podnoszonych zarzutów nie kwestionowano sprawstwa i bezprawności, jak również karygodności i zawinienia oskarżonego w zakresie zarzuconego mu czynu z art. 286 § 1 kk. Sąd Okręgowy podziela co do zasady zajęte przez Sąd Rejonowy w tej mierze stanowisko. Wnioski Sądu I instancji w tym zakresie wyprowadzone zostały z całokształtu okoliczności ujawnionych podczas przewodu sądowego (art. 410 kpk), zgodnie z dyrektywami dążenia do prawdy (art. 2 § 2 kpk) i bezstronności (art. 4 kpk), a tym samym nie wykraczają poza granice ocen zakreślonych dyspozycją art. 7 kpk. Również środek kompensacyjny został przez Sąd Rejonowy orzeczony w rozmiarze zasługującym na akceptację, a wysokość szkody do naprawienia której zobowiązano tym środkiem M. S., nie była przez oskarżonego w toku postępowania kwestionowana. Rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie kosztów postępowania nie pozostają w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Przy uwzględnieniu okoliczności wskazanych w pkt 4 oraz omówionych poniżej w pkt 5.2, Sąd Odwoławczy w zakresie, który nie podlegał zmianie, utrzymał zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2024 r. w sprawie o sygn. akt II K 294/23 przeciwko M. S., poprzez uniewinnienie oskarżonego M. S. od zarzutu popełnienia czynu z art. 244 kk, który według aktu oskarżenia miał polegać na tym, iż w dniu 16 maja 2019 r. w R., woj. (...), oskarżony działając jako posiadający uprawnienia projektowe architekt, zawarł umowę z Firmą Handlowo – Usługową (...) z siedzibą w miejscowości Ł. woj. (...), zobowiązując się do uzyskania warunków zabudowy, uzyskania pozwolenia na budowę oraz wykonania dokumentacji projektowej obiektów myjni zakładowej i warsztatu mechanicznego wraz z zapleczem socjalnym, przez co nie stosował się do orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie postanowienia z dnia 10 stycznia 2017 r. o sygn. akt V Gzd 46/16, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na okres 5 (pięciu) lat. Konsekwencją tego rozstrzygnięcia było obciążenie w tej części kosztami procesu Skarbu Państwa (pkt Ia sentencji). Dalszą zaś tego konsekwencją było stwierdzenie w pkt Ib sentencji przez Sąd Okręgowy, że z mocy prawa utraciło moc orzeczenie wobec oskarżonego kary łącznej (na zasadzie art. 85 § 1 kk, art. 86 § 1 kk kara łączna 1 roku pozbawienia wolności) wraz z zastosowaniem środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej pozbawienia wolności (zastosowanym na zasadzie art. 69 § 1 kk, art. 70 § 1 kk na okres próby 3 lat, wraz z orzeczonym na zasadzie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązaniem oskarżonego do informowania sądu o przebiegu okresu próby na piśmie jeden raz na kwartał).

Sąd Okręgowy uznając, że czyn opisany w punkcie I zarzucany oskarżonemu M. S. stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. występek z art. 286 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk i za jego popełnienie na podstawie art. 286 § 3 kk w zw. z art. 4 § 1 kk wymierzył oskarżonemu grzywnę w wysokości 300 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka wynosi 20 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

W art. 244 kk kryminalizowane jest nieprzestrzeganie zakazów orzekanych przez sądy nie tylko stanowiące środki karne orzekane w oparciu o kodeks karny ale również orzekane na innej podstawie prawnej. Przedmiotem ochrony jest orzeczenie każdego sądu (cywilnego, administracyjnego lub karnego) zawierające zakaz określonej w nim działalności także innej niż gospodarcza. Konstrukcja znamion przestępstwa stypizowanego w art. 244 kk wskazuje, że wszystkie znamiona muszą być objęte umyślnością, niemniej jednak umyślność działania sprawcy jest nierozerwalnie związana ze stanem jego świadomości, jest ona elementem składowym zarówno zamiaru bezpośredniego, jak i zamiaru ewentualnego. Oskarżony M. S. w sposób przekonujący w osobistej apelacji wykazał, że podjęte w dacie i miejscu czynności obejmowały wyłącznie wykonywanie przez niego zawodu architekta. Brak po jego stronie świadomości łamania zakazu orzeczonego przez sąd gospodarczy. Natomiast występuje w pełni usprawiedliwione przekonanie, że czynności projektowe w budownictwie może podejmować, albowiem nie został pozbawiony prawa do wykonywania zawodu architekta, który wykonuje będąc wpisany do I., co jest warunkiem podejmowania wszelkich czynności zawodowych. Nie jest zawieszony w prawach członka I., ani też nie skreślono go z listy członków I.. Podjęcie się realizacji prac projektowych nie stanowiło zatem realizacji znamion czynu zabronionego z art. 244 kk (orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej nie obejmuje prawa do wykonywania zawodu architekta). Konstrukcja znamion czynu stypizowanego jako przestępstwo z art. 244 kk wyraźnie wskazuje, ze wszystkie objęte być muszą umyślnością, która związana jest nierozerwalnie ze stanem świadomości, która jest elementem składowym zamiaru. Świadomość sprawcy jest stanem psychicznym, w którym zdaje on sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe i zjawiska zachodzące w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie. Świadomość oskarżonego jest wewnętrznym, subiektywnym odzwierciedleniem rzeczywistości, jest jego zdolnością zdawania sobie sprawy z własnego zachowania. M. S. miał świadomość obowiązującego go zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, nie chciał naruszenia tego zakazu. Dlatego też wiedząc, że nie może dalej prowadzić działalności gospodarczej w ramach firmy, na swoje utrzymanie uzyskiwał środki wykonując czynności projektowania w ramach wykonywania wolnego zawodu – architekta. W każdym razie po stronie oskarżonego występowało usprawiedliwione przekonanie zachowania zgodnego z przepisami prawa i nie przekraczania orzeczonego przez sąd gospodarczy zakazu prowadzenia działalności gospodarczej (wystąpienie okoliczności wyłączającej zawinienie - błąd).

Ponieważ od popełnienia jednego z zarzucanych czynów oskarżony M. S. został uniewinniony, a wcześniej pozostawał ten czyn w zbiegu realnym przestępstw i kara za niego orzeczona objęta została wymierzoną na podstawie art. 85 § 1 kk, art. 86 § 1 kk karą łączną 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 kk, art. 70 § 1 kk Sąd Rejonowy warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat, jednocześnie orzekając na zasadzie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązanie oskarżonego do informowania sądu o przebiegu okresu próby na piśmie jeden raz na kwartał, należało stwierdzić, że z mocy prawa utraciło moc orzeczenie o karze łącznej wraz z rozstrzygnięciami odnoszącymi się do środka probacyjnego.

Wobec uznania z przyczyn wskazanych w pkt 4 uzasadnienia, że przypisany oskarżonemu M. S. czyn stanowi wypadek mniejszej wagi, za popełniony występek z art. 286 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd Okręgowy na podstawie art. 286 § 3 kk w zw. z art. 4 § 1 kk wymierzył oskarżonemu grzywnę w wysokości 300 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka wynosi 20 zł. Orzeczona kara grzywny jest w pełni adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości jego czynu. Chociaż oskarżony był karany w przeszłości, to jednak celem kary nie jest jedynie represja, ale także dążenie do zmiany postawy oskarżonego. Jednocześnie jednak, mimo że grzywna jest karą najłagodniejszego rodzaju, to w sytuacji oskarżonego spełni cele kary, mianowicie cel odpłaty za popełniony czyn – realny uszczerbek w majątku oskarżonego. Wymiar kary pozwoli na wypełnienie jej celów w zakresie prewencji generalnej i indywidualnej oraz kształtowania prawidłowych postaw w społeczeństwie.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

V

III

IV

Wobec nieuwzględnienia w całości apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego, uwzględnienia apelacji oskarżonego, kierując się dyspozycją art. 636 § 1 i § 2 kpk w zw. z art. 634 kpk, art. 632 pkt 2 kpk, art. 627 kpk w zw. z art. 633 kpk oraz art. 3 ust.1 w zw. z art. 10 ustawy o opłatach w sprawach karnych koszty procesu za postępowanie odwoławcze obciążać winny Skarb Państwa oraz w zakresie zmienionego orzeczenia oskarżonego (zwłaszcza co do opłaty od kary wymierzonej w II instancji). Mając na względzie nieuwzględnienie apelacji Prokuratora (koszty procesu w tym zakresie obciążają Skarb Państwa), uniewinnienia oskarżonego od zarzutu popełnienia jednego z czynów mu zarzucanych (w tej części koszty procesu obciążają Skarb Państwa) i wymierzenia kary łagodniejszego rodzaju z uwagi na wystąpienie okoliczności z dyspozycji art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych Sąd Okręgowy, po zwolnieniu oskarżonego M. S. od uiszczenia pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze (opłata od kary łagodniejszego rodzaju wymierzonej w postępowaniu odwoławczym w miejsce kary pozbawienia wolności przy zastosowaniu dyspozycji art. 3 ust. 1 w zw. z art. 10 ustawy o opłatach w sprawach karnych znacznie przewyższa wysokość opłaty naliczonej od orzeczonej przez Sądu Rejonowy kary łącznej – stąd też względy słuszności przemawiały za zastosowaniem dyspozycji art. 624 kpk i art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych), poniesionymi w tym zakresie wydatkami obciążył Skarb Państwa, nadto zasądził:.

od oskarżonego M. S. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) J. K. Sp. J. z siedzibą w Ł. kwotę 420,00 zł (czterysta dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem jego pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym,

od Skarbu Państwa na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) J. K. Sp. J. z siedzibą w Ł. kwotę 420,00 zł (czterysta dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem jego pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym,

albowiem ten podmiot nie występował w ogóle ze środkiem zaskarżenia, natomiast czyn z popełnieniem którego wiązał się stan pokrzywdzenia i procesowe uprawnienia (...) J. K. Sp. J., został oskarżonemu M. S. przypisany i w tym zakresie wyrok został utrzymany w mocy.

7.  PODPIS

SSO Grażyna Artymiak

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2024 r. (sygn. akt II K 294/23) przeciwko M. S.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżony M. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2024 r. (sygn. akt II K 294/23) przeciwko

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana