Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie III Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Grażyna Artymiak

Protokolant: protokolant sądowy Barbara Berkowicz-Wolska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2025 r.

sprawy R. Z. (1) obwinionego o czyn z art. 92a § 1 kw w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy (...)

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie

z dnia 4 lutego 2025 r., sygnatura akt X W 458/24

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

SSO Grażyna Artymiak

Sygn. akt III Ka 223/25

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 kwietnia 2025 r.

Wniesionym wnioskiem o ukaranie R. Z. zarzucono popełnienie czynu z art. 92a § 1 kw w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym , polegającego na tym, że obwiniony w dniu 27 maja 2023 r. o godz. 02:13:10 w lokalizacji B./ul. (...) P..2.082, kierując pojazdem marki B. nr rej. (...) nie zastosował się do ograniczenia prędkości, w ten sposób, że na obszarze zabudowanym, a więc na odcinku obowiązywania ograniczenia prędkości do 50 km/h kierował pojazdem z prędkością 62 km/h, tj. przekroczenie o 12 km/h. Sprawę zarejestrowano w Sądzie Rejonowym w Rzeszowie pod sygn. akt X W 458/24.

Sąd Rejonowy w Rzeszowie wyrokiem z dnia 4 lutego 2025 r. (sygn. akt X W 458/24), na podstawie art. 62 § 3 kpw w zw. z art. 5 § 1 pkt 1 kpw uniewinnił R. Z. (1) od zarzutu popełnienia czynu z art. 92a § 1 kw opisanego we wniosku o ukaranie, a na podstawie art. 119 § 2 pkt 1 kpw kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył oskarżyciel publiczny, który zarzucił obrazę prawa materialnego, a to art. 92a § 1 kw w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym poprzez wadliwe przyjęcie, że R. Z. (2) nie popełnił zarzucanego mu wykroczenia.

W konsekwencji Skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w całości do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako zasadna mogła odnieść skutek w postaci uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Apelacja oskarżyciela publicznego okazała się zasadna w tym znaczeniu, że zaskarżony nią wyrok uznać trzeba za co najmniej przedwczesny, o ile nie chybiony. Rację ma Sąd Rejonowy twierdząc, że należące do naczelnych zasad procesu domniemanie niewinności i in dubio pro reo, statuowane w art. 5 kpk w zw. z art. 8 kpw, pociągają za sobą takie rozłożenie ciężaru dowodu, że oskarżyciel winien dostarczyć materiału dowodowego zdatnego do obalenia domniemania niewinności, a zatem udowodnienia winy obwinionego w sposób całkowity, pewny i wolny od wątpliwości. W realiach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości, a ustala to także Sąd Rejonowy, że w dniu 27 maja 2023 r. o godzinie 02:13:10 w B., na obszarze zabudowanym ul. (...), na odcinku obowiązywania ograniczenia prędkości do 50 km/h, kierujący pojazdem marki B. nr rej. (...), nie zastosował się do tego ograniczenia przekraczając dozwoloną prędkość o 12 km/h. Oskarżyciel publiczny wyselekcjonował sprawcę w drodze porównania wizerunków twarzy R. Z. (1) i K. Z. (synów zmarłego właściciela pojazdu) pozyskanych z Rejestru Dowodów Osobistych z utrwalonym wizerunkiem osoby kierującej B. w dniu zdarzenia na zdjęciu wykonanym za pomocą urządzenia samoczynnie rejestrującego pomiar prędkości. Sąd Rejonowy powołał się na nieczytelność tak utrwalonego wizerunku. Skarżący natomiast dowodzi w apelacji, że porównanie wizerunku z Rejestru Dowodów Osobistych zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy a analiza zdjęcia z tego rejestru i zarejestrowanego przez urządzenie rejestrujące pozwala na jednoznaczne ustalenie kierującego w czasie czynu pojazdem obwinionego – R. Z. (1). W tym zakresie podkreśla, że dokumentacja fotograficzna kierującego pojazdem jest wyraźna i pozwala ustalić charakterystyczne cechy twarzy oraz określić szacunkowy wiek sprawcy. Ten materiał był podstawą wniosku o ukarania. Jeżeli jednak był niewystarczający dla Sądu Rejonowego, to na zarejestrowanym cyfrowo zdjęciu twarzy kierującego pojazdem utrwalono cechy charakterystyczne twarzy – oczy, brwi, nos, usta, ich kształt, co powinno być wystarczające do wydania opinii biegłego z zakresu badań antropologicznych. Chociaż zdaniem skarżącego sama zdolność rozpoznania osoby po jej twarzy nie jest zdolnością wykraczającą poza przeciętne umiejętności czy wiedzę, zatem Sąd mając bezpośrednią styczność z obwinionym jest władny samodzielnie dokonać identyfikacji jego wizerunku utrwalonego na fotografiach.

W procesie karno-administracyjnym (postępowanie w sprawach o wykroczenie) rzeczą sądu jest rozstrzyganie występujących przeciwstawnych i wzajemnie się wykluczających dowodów i dokonywanie oceny ich wiarygodności zgodnie z zasadami logicznego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego. Z reguły rzetelna ocena dowodów pozwala na rozstrzygnięcie wątpliwości. Takiej zaś brakło w realiach sprawy. Nie można bowiem odwoływać się do art. 5 § 2 kpk zbyt pochopnie, a z zasady zawartej w tym przepisie czynić podstawy do rozwiązania ewentualnych trudności w ocenie materiału dowodowego. Reguła in dubio pro reo nie może być wykorzystywana do uproszczonego traktowania wszelkich wątpliwości zachodzących w procesie. Zasada tłumaczenia wątpliwości na korzyść obwinionego nie polega bowiem na obowiązku automatycznego wyboru najkorzystniejszej wersji wynikającej z dowodów o niejednakowej treści (postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2015 r., III KK 213/15).

Podzielić należy także pogląd, że sytuacja równoznaczna z „nie dającymi się usunąć wątpliwościami” jest kategorią obiektywną w tym sensie, iż ani zasady logicznego rozumowania, ani zasady doświadczenia życiowego lub nauki nie pozwalają ustalić określonego faktu. Wywody zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego zdają się również wskazywać na to, że organ ten wadliwie pojmuje regułę in dubio pro reo uznając, iż sytuacja zaistnienia „niedających się usunąć wątpliwości”, o której mowa w art. 5 § 2 kpk, występuje w realiach niniejszej sprawy. Takie rozumowanie jest błędne. Dopiero bowiem wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości - wątpliwości faktograficzne nie zostaną usunięte, aktualizuje się kompetencja do rozstrzygnięcia ich na korzyść obwinionego. Do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia, czy ustalenia te zostały prawidłowo dokonane (wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2019 r., II AKa 247/18; wyrok SA w Warszawie z dnia 27 października 2017 r., II AKa 38/17). Dla wzmocnienia stanowiska o niemożności usunięcia wątpliwości, Sąd odwołuje się do niestawiennictwa obwinionego na rozprawie, o której terminie był prawidłowo zawiadomiony, bez usprawiedliwienia nieobecności i braku wniosku o odroczenie tego terminu rozprawy, jak również wcześniejszą jego bierność. Reguła in dubio pro reo nie możne być jednak wykorzystywana jako instrument pozwalający w sposób uproszczony traktować wątpliwości stwierdzone w toku procesu. Nakaz rozstrzygania wątpliwości w kierunku korzystnym dla obwinionego aktualizuje się więc dopiero w ostateczności.

Skarżący kwestionuje ustalenie przez Sąd Rejonowy, że R. Z. (2) nie popełnił zarzucanego mu czynu. Właściwszym byłoby jednak stwierdzenie, że Sąd Rejonowy zaniechał dochodzenia do wydania orzeczenia opierającego się na prawdziwych ustaleniach, gdyż wizerunek osoby kierującej pojazdem w dniu zdarzenia utrwalony na zdjęciu za pomocą urządzenia rejestrującego pomiar prędkości nie jest na tyle nieczytelny/nieostry, by poprzestać na stwierdzeniu o zaniechaniu wykazania przez oskarżyciela w sposób pewny winy obwinionego. Sąd Rejonowy zgodnie z postulatami zawartymi we wniosku o ukaranie nie zrealizował wnioskowanych dowodów, w szczególności zaś wyjaśnień obwinionego. Nie dążył też do usunięcia wątpliwości, jeżeli takie powziął, chociażby poprzez uzyskanie z Rejestru Dowodów Osobistych zdjęcia twarzy właściciela pojazdu – J. Z., który wedle twierdzeń jego żony, miał wówczas poruszać się B.. Realizacją tych podstawowych celów postępowania nie jest, w realiach niniejszej sprawy, uznanie nieobecności obwinionego za nieobowiązkową, przyjęcie za pewny dowód maila informującego, że w czasie zarejestrowanego pomiaru prędkości kierował pojazdem jego właściciel, który w tym samym dniu – 27 maja 2023 r. o godzinie 16.00. Sąd zaniechał dążenia do ustalenia prawdy, gdy obwiniony nie stawił się na rozprawę. Obwiniony, korzystając z przysługujących mu uprawnień, nie udzielił żadnej odpowiedzi na otrzymywaną kilkukrotnie korespondencję, nie skontaktował się w niniejszej sprawie z oskarżycielem, jak i nie przesłał wyjaśnień na piśmie do sprawy. Sąd, mimo takiej możliwości, nie uznał niezbędności udziału w rozprawie obwinionego i potrzeby podjęcia próby uzyskania wyjaśnień od obwinionego. Sam pozbawił się możliwości skonfrontowania wyglądu zewnętrznego obwinionego z utrwalonym wizerunkiem wykonanym osobie kierującej B. przez urządzenie rejestrujące prędkość.

Rzecz mianowicie w tym, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy w toku postępowania bezpośrednio po wpłynięciu wniosku o ukaranie obwinionego R. Z. (1), jedynie zawiadomił go o terminie rozprawy, a gdy nie stawił się i nie wnioskował o odroczenie rozprawy, wydał wyrok zaoczny. Nie może być wątpliwości co do tego, że sąd prowadzi tak długo postępowanie dowodowe, aż ustali prawdziwy przebieg wydarzeń, a więc rozwieje swoje wątpliwości w tym zakresie. Tylko jeśli rezultaty prowadzonego postępowania dowodowego nie rozwieją takich wątpliwości - może wchodzić w grę instytucja z art. 5 § 2 kpk. Natomiast w sytuacji, gdy dokonanie określonych ustaleń faktycznych zależne jest od dania wiary tej lub innej grupie dowodów lub też dania wiary wyjaśnieniom oskarżonego czy też pokrzywdzonego, należy dokonać swobodnej oceny dowodów zgodnie z zasadą z art. 7 kpk, zaś rozstrzygnięciu powstających wątpliwości służy w pierwszej kolejności inicjatywa dowodowa (wyrok SN z dnia 11 stycznia 2022 r., V KK 136/21), tej zaś Sąd Rejonowy nie podjął. Wydane w takich okolicznościach orzeczenie z przyczyn wskazanych powyżej jest przedwczesne.

Z tych względów, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 454 § 1 kpk, art. 449 kpk i art. 456 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw, orzekł o uchyleniu zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego jej rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie.

W toku ponownego rozpoznania nie przesądzając treści rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy winien, uwzględniając uwagi wskazane powyżej, przeprowadzić postępowanie, unikając uchybień w trakcie jego przeprowadzania. Sąd I instancji winien przeprowadzić w sposób rzetelny niezbędne czynności, uwzględniając także zarzuty apelacji. Dopiero po przeprowadzeniu postępowania uwzględniającego obowiązek do czynienia prawdziwych ustaleń faktycznych, Sąd wyda orzeczenie spełniające standard sprawiedliwości materialnej i proceduralnej, które - w razie zaktualizowania się takiej konieczności - uzasadni w sposób respektujący wymogi wynikające z właściwych przepisów ustawy procesowej.

SSO Grażyna Artymiak