Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rzeszowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Frankowska

Sędziowie: SO Anna Walus-Rząsa

SO Anna Harmata (spraw.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Zawiło

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: A. C.

przeciwko: Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki co do punktu II i III wyroku Sądu Rejonowego w R. V Wydziału Gospodarczego z dnia 15 lipca 2015 r., sygn. akt V GC 1005/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II i III w ten sposób, że:

II.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. C. kwotę 911,40 zł (dziewięćset jedenaście złotych 40/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty i w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 638,98 zł (sześćset trzydzieści osiem złotych 98/100) tytułem kosztów procesu,

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

3.  wzajemnie znosi między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI Ga 349/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 stycznia 2016 roku

Pozwem złożonym w sprawie powódka A. C. wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W., na jej rzecz kwoty 2300,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie swojego roszczenia powódka wskazała, że w okresie od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia 2 grudnia 2013 roku wynajęła poszkodowanemu, którego pojazd doznał szkody komunikacyjnej, pojazd zastępczy. Z tytułu wynajmu pojazdu powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę brutto 2656,80 zł. Powódka zaznaczyła, że na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 2 grudnia 2013 roku poszkodowany dokonał na jej rzecz przelewu wierzytelności obejmującej koszty wynajmu pojazdu zastępczego za cały okres najmu. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwany nie kwestionował celowości najmu pojazdu zastępczego i wypłacił na rzecz powódki kwotę 356,10 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego tj. za okres 6 dni od dnia wynajmu 15.11.2013 r. do 20.11.2013 r.

Po wydaniu przez Sąd Rejonowy w R.nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 25) pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł sprzeciw domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował czas najmu jak i wysokość przyjętej stawki. W ocenie pozwanego uzasadniony okres najmu pojazdu przypadł na okres jedynie od dnia 15 listopada 2013 roku do 20 listopada 2013 roku, bowiem w dniu 21 listopada 2013 roku została wydana decyzja o wypłacie odszkodowania za uszkodzony pojazd w wysokości 5200 zł, wobec czego od tego momentu najem pojazdu był niezasadny i podjęty wyłącznie na koszt oraz ryzyko poszkodowanego. Pozwany zaznaczył również, że poszkodowany kalkulacją naprawy dysponował już w dniu 12 listopada i został powiadomiony o szkodzie całkowitej pojazdu, tj. braku ekonomicznych podstaw podejmowania jego naprawy. Od tego też dnia miał zatem podstawy do rozpoczęcia poszukiwania nowego pojazdu, a nie dopiero w dniu 26 listopada 2013 roku. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za skutki zdarzenia jakie miało miejsce w dniu 28 października 2013 roku.

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2015 roku Sąd Rejonowy w R.V Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 356,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 stycznia 2014r. do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II), zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 263,73 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III) oraz zarządził zwrot powódce od Skarbu Państwa – Kasy Sądu Rejonowego w Rzeszowie kwoty 1.066,40 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki (pkt IV).

Powyższy wyrok został oparty na ustaleniach szczegółowo przedstawionych w jego uzasadnieniu (k. 122-138). Jako bezsporne Sąd I instancji przyjął, że w wyniku wypadku komunikacyjnego do jakiego doszło w dniu 28 października 2013 roku uszkodzony został pojazd należący do poszkodowanego M. R. marki A. (...), nr rej. (...). Sprawca zdarzenia był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. Po upływie 19 dni od wypadku, w dniu 15 listopada 2013 roku, pomiędzy powódką A. C. jako wynajmującym a poszkodowanym M. R. zawarta została umowa, na podstawie której powódka wynajęła poszkodowanemu samochód zastępczy marki F. model w (...), nr rej. (...), rodzaj paliwa ON, przy ustalonej stawce dobowej czynszu najmu samochodu w wysokości 120 zł netto. Poszkodowany M. R. korzystał z wynajętego pojazdu marki F. (...) w okresie od 15 listopada 2013 roku do 2 grudnia 2013 roku tj. przez okres 18 dni. Z tytułu najmu pojazdu zastępczego powódka w dniu 2 grudnia 2013 roku wystawiła na rzecz poszkodowanego fakturę na kwotę 2.160 zł netto, która po doliczeniu kwoty wynikającej ze stawki 23 % podatku VAT wyniosła ostatecznie 2.656,80 zł.

Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 2 grudnia 2013 roku poszkodowany scedował na rzecz powódki przysługującą mu od pozwanego wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Strony umowy ustaliły wartość wierzytelności będącej przedmiotem przelewu na kwotę 2656,80 zł brutto, która wynikała z okresu 18 dni wynajmu pojazdu zastępczego, przy przyjęciu kwoty 147,60 zł brutto za dobę. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwany przyznał poszkodowanemu zwrot kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie netto wynoszącej 356,10 zł. Przyznając w/w kwotę odszkodowania pozwany za zasadny czas wynajmu pojazdu zastępczego uznał okres 6 dni tj. od 15 do 20 listopada 2013 roku. Przyjęta przez ubezpieczyciela stawka opiewała na kwotę 59,35 zł netto za dobę najmu.

W oparciu o opinię biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego przeprowadzoną w sprawie Sąd I instancji ustalił, że obowiązująca na rynku lokalnym, woj. (...), średnia dobowa stawka czynszu najmu pojazdu zastępczego w klasie C (tj. w tej samej klasie do której należy wynajęty przez poszkodowanego pojazd marki F. (...)) w drugim półroczu 2013 roku przy wynajmie w przedziale czasowym 15-21 dni wynosiła 154,55 zł. Klasa pojazdu wynajętego przez poszkodowanego w firmie (...) tj. pojazdu zastępczego marki F. (...) nie była wyższa niż klasa uszkodzonego pojazdu marki A. (...). Oba pojazdy zaliczane są do segmentu C (wg skali SAMAR) Zastosowana przez (...) A. C. stawka najmu pojazdu zastępczego w wysokości 120 zł netto tj. 147,60 zł brutto nie była kwotą przekraczającą średnią stawkę najmu obowiązującą na rynku lokalnym - woj. (...).

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że w dyspozycji rodziny poszkodowanego M. R. pozostają dwa pojazdy. Z jednego z nich tj. A. (...), który brał udział w wypadku komunikacyjnym, korzystają wspólnie on sam i jego matka, przy czym ona ma w tym zakresie pierwszeństwo. M. R. korzysta z tego pojazdu jedynie gdy jest on nieużywany. Matka M. R. korzysta z pojazdu przynajmniej trzy razy w tygodniu. Z drugiego pojazdu korzysta natomiast ojciec M. R. i jeździ nim trzy razy w tygodniu do (...) do pracy. M. R. z najętego w firmie (...) pojazdu korzystał w okresie od 15 listopada do 2 grudnia 2013 roku i używał go do dojazdu 500 metrów do sklepu na zakupy, do codziennych 10-cio kilometrowych dojazdów z Ł. do miejscowości C. do swojej dziewczyny, a także na treningi tenisa stołowego 3 razy w tygodniu, które odbywają się około 3 km od jego domu. Ponadto M. R. wynajętym pojazdem kilka razy w tygodniu dojeżdżał na uczelnię.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Rejonowy stwierdził skuteczność zawartej umowy cesji wierzytelności, na mocy której powódka nabyła względem pozwanego wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. W zakresie podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanego jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy kolizji drogowej Sąd wskazał przepisy art. 822 § 1 k.c. , art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003, nr 123, poz. 1152 z późn.zm.), a ponadto art. 361 § 1 k.c.

Odwołując się do stanowiska judykatury Sąd Rejonowy wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę, a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna - tzw. szkoda całkowita (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. III CZP 76/13 LEX nr 139260). Sąd Rejonowy przyjął, że wydatki na najem samochodu zastępczego stanowią szkodę majątkową podlegającą naprawieniu o ile są to wydatki konieczne, celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wskazał, że prawo do samochodu zastępczego nie jest prawem bezwzględnym i nieobwarowanym żadnymi warunkami po stronie poszkodowanego, a zatem nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być bezrefleksyjnie zwracane poszkodowanemu. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów.

Na gruncie rozpoznawanej Sąd Rejonowy przyjął, że powódka wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 kc nie wykazała aby zawarta przez poszkodowanego umowa najmu pojazdu zastępczego z dnia 15 listopada 2013 roku, była koniecznością wynikającą z zaistniałego w dniu 28 października 2013 roku wypadku, a długość okresu jej trwania była celowa i ekonomicznie uzasadniona.

Za powyższym, zdaniem Sądu przemawiała okoliczność, iż do wypadku, który uniemożliwił poszkodowanemu korzystanie z pojazdu marki A. (...) doszło w dniu 28 października 2013 roku, natomiast do zawarcia umowy najmu pojazdu w prowadzonej przez powódkę wypożyczalni doszło dopiero w dniu 15 listopada 2013 roku. W ocenie Sądu, brak zawarcia umowy najmu przez trzy tygodnie po wypadku przesądza, iż w gruncie rzeczy M. R. nie znalazł się w wyniku wypadku w sytuacji, która uzasadniała konieczność uzyskania pojazdu zastępczego. W przeciwnym przypadku poczyniłby on starania związane z wynajęciem pojazdu zastępczego bezpośrednio po zdarzeniu, które pozbawiło go możliwości korzystania z uszkodzonego samochodu. W ocenie Sądu Rejonowego brak po stronie poszkodowanego konieczności uzyskania pojazdu zastępczego wynikał również z innych okoliczności ustalonych w sprawie. Sąd ustalił, że w domu poszkodowanego, w dyspozycji jego rodziny pozostają dwa pojazdy. W momencie, gdy doszło do uszkodzenia pojazdu A. (...) rodzina poszkodowanego nie pozostała więc całkowicie bez możliwości przemieszczania się samochodem. Ponadto zarówno pojazd uszkodzony jak i pojazd pozostający w dyspozycji ojca M. R., nie był wykorzystywany bezpośrednio i jedynie przez poszkodowanego. Z zeznań poszkodowanego wynika bowiem wprost, że mógł on korzystać z pojazdów jedynie wówczas, gdy jego rodzice ich nie używali dla własnych potrzeb. Brak jest więc możliwości zasadnego twierdzenia, że w wyniku wypadku i uszkodzenia pojazdu niebędącego w wyłącznej dyspozycji M. R. pojawiła się konieczność posiadania przez niego pojazdu na własne potrzeby, w nieograniczonym zakresie i z pominięciem innych osób. Tym bardziej nie sposób twierdzić, że potrzeba taka powstała dopiero w 19-tym dniu od wypadku komunikacyjnym.

Sąd Rejonowy uznał również, że potrzeby poszkodowanego w związku z którymi wynajmował on pojazd zastępczy takie jak: dojazd 500 metrów na zakupy, czy 3 km na treningi sportowe nie były na tyle istotne, że powodowały całkowity brak możliwości podjęcia działań, które pozwalałyby zaspokoić je w inny sposób. Wskazane przez poszkodowanego odległości nie pozwalają na uznanie ich za tak dokuczliwe, że zmuszałyby osobę młodą, jaką jest poszkodowany, do korzystania z pojazdów mechanicznych. W ocenie Sądu poszkodowany nawet w przypadku, gdyby dysponował sprawnymi pojazdami odległości te pokonywałby pieszo i nie generowałby po swojej stronie kosztów w postaci zużycia paliwa niezbędnego dla działania samochodu.

Odnosząc się natomiast do wskazanych przez M. R. potrzeb w zakresie konieczności codziennych dojazdów do swojej dziewczyny do miejscowości C. oraz kilkukrotnie w skali tygodnia na uczelnię, to Sąd Rejonowy przyjął, że nawet zakładając pełną sprawność należących do jego rodziny pojazdów poszkodowany nie pokonywałby tych odległości samochodem każdego kolejnego dnia, zważywszy, że z zeznań poszkodowanego wynikało, że pierwszeństwo do pojazdu A. (...) miała jego matka, a z drugiego pojazdu jego ojciec trzy razy w tygodniu dojeżdżał do pracy do (...).

W świetle powyższego Sąd uznał, że powód wbrew ogólnej regule dowodowej wyrażonej w art. 6 k.c. nie wykazał, że pojazd zastępczy był poszkodowanemu niezbędny do zaspokojenia jego podstawowych potrzeb w stopniu na tyle dolegliwym, że jego brak należałoby ocenić jako uszczerbek doznany w majątku poszkodowanego. Tym samym Sąd I instancji przyjął, że poszkodowany nie poniósł w tym zakresie szkody majątkowej, wynikającej z faktu zaistnienia kolizji drogowej należącego do niego pojazdu, a samo uzyskanie pojazdu zastępczego było dla niego na tyle korzystne, że w wyniku wypadku uzyskał samochód do wyłącznej dyspozycji, na co dotychczas liczyć nie mógł. Sąd I instancji podkreślił również, że poszkodowany M. R. w rozsądnym terminie nie podjął działań, które należałoby uznać za wystarczające do spełnienia wymogu minimalizacji szkody. Poszkodowany po wypadku zaistniałym w dniu 28 października 2013 roku działania w kierunku uzyskania nowego pojazdu (bądź naprawienia uszkodzonego, do czego ostatecznie doszło) poczynił dopiero w dniu 25 listopada 2013 roku, co wynika z jego zeznań. Nie sposób więc uznać, iż w istocie na tyle uciążliwy był dla niego brak pojazdu, że zdecydował się go naprawić nie tylko po około miesiącu od uszkodzenia, lecz również po 13 dniach od wyrażonego w piśmie z dnia 12 listopada 2013 roku, stanowiska ubezpieczyciela w zakresie uznania, że szkoda jakiej doznał pojazd A. (...) zakwalifikowana została jako całkowita. Należy również zauważyć, iż w okresie tym poszkodowany, wiedząc już o stanowisku ubezpieczyciela nie podjął żadnych działań, które miałyby na celu uzyskanie nowego pojazdu. W ocenie Sądu poszukiwanie nowego pojazdu odbywać się może za pomocą różnego rodzaju kanałów informacji, z czego najłatwiejszą i najpowszechniejszą jest poszukiwanie pojazdu w sieci Internet. Strona powodowa w żaden sposób nie udowodniła, nie czyniąc nawet w tym zakresie starań, że takie działania poszkodowany podejmował. Nie sposób więc uznać, że w istocie czas najmu pojazdu zastępczego został przez pozwanego zminimalizowany do w istocie niezbędnego okresu czasu. Sąd I instancji wskazał, że choć postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie nie wykazało potrzeby zawarcia przez poszkodowanego umowy najmu pojazdu zastępczego to zasadnym jest zasądzenie podatku VAT od dobrowolnie uznanej przez pozwanego należności. Jednocześnie Sąd zasygnalizował, iż orzeczona na rzecz powoda przez Sąd w punkcie I wyroku kwota nie spełnia jednak wymogów co do pełnej poprawności rachunkowej. W tym stanie rzeczy, skoro postępowanie dowodowe nie wykazało potrzeby zawarcia przez poszkodowanego umowy najmu pojazdu zastępczego, Sąd I instancji nie znalazł podstaw by zastosowaną przez pozwaną stawkę najmu dobowego podwyższać do stawki ustalonej przez biegłego.

O kosztach procesu Sąd orzekł, stosownie do dyspozycji art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka w której zaskarżyła wyrok w pkt II i III, tj. w części oddalającej powództwo ponad kwotę 356,10 zł i w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego :

- art. 361 §1 kc poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji, że odpowiedzialność sprawcy ( w dalszej kolejności pozwanego) obejmuje jedynie konieczne wydatki na najem pojazdu zastępczego, podczas gdy dla zasadności roszczeń o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego wystarczy przyjęcie, że były one celowe, tj. najem nastąpił w celu tożsamym dla jakiego pojazd posiadał i wykorzystywał poszkodowany przed szkodą, a który poszkodowany nadal realizował,

- art. 361 § 2 kc poprzez przyjęcie, że dla oceny zasadności roszczenia o zapłatę kosztów najmu pojazdu zastępczego niezbędne jest wykazanie konieczności najmu pojazdu, w sytuacji gdy wystarczające jest ustalenie, że najem pojazdu był celowy, tj. pojazd wykorzystywany był do celów tożsamych jak przed szkodą w pojeździe poszkodowanego, a który poszkodowany nadal realizował

- art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc, w zw. z art. 3 kpc przez przyjęcie, że to powoda obciążał w sprawie obowiązek dowodzenia, że poszkodowany nie miał możliwości nabycia lub naprawy pojazdu przed zapłatą odszkodowania, w szczególności przy uwzględnieniu, że pozwany nie kwestionował twierdzeń pozwu o braku środków pieniężnych u poszkodowanego na przywrócenie posiadania sprawnego pojazdu,

- art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc przez przyjęcie, że powód nie udowodnił celowości najmu pojazdu przez poszkodowanego oraz, że nie udowodnił zasadności najmu w okresie jego trwania ,

- art. 361 §1 k.c poprzez przyjęcie, że między najmem pojazdu zastępczego od dnia 15.11.2013 r. a wypadkiem komunikacyjnym z dnia 28.10.2013 r. nie zachodzi normalny związek przyczynowo – skutkowy, w sytuacji gdy w sprawie bezsporne było, że poszkodowany posiadanie sprawnego, jezdnego pojazdu utracił wskutek wypadku komunikacyjnego z dnia 28.10.2013 r. i przywrócił go dnia 2.12.2013 r. nie posiadając przy tym przed wypłatą odszkodowania środków pieniężnych pozwalających na naprawę lub zakup pojazdu,

- art. 354 §2 kc w zw. z art. 6 kc w zw. z art. 3 i art. 232 kpc przez przyjęcie, że poszkodowany miał możliwość minimalizacji szkody przez naprawę lub zakup nowego samochodu, w sytuacji gdy pozwany nie kwestionował twierdzeń pozwu o braku środków pieniężnych u poszkodowanego i nie dowiódł w jaki to sposób poszkodowany mógł przed zapłatą przez niego odszkodowania przywrócić posiadanie jezdnego pojazdu,

- art. 361 §1 i 2 kc przez przyjęcie, że zawarcie umowy najmu dopiero w dniu 15.11.2013 r. przesądza, że poszkodowany nie znalazł się w wyniku wypadku w sytuacji, która uzasadniała potrzebę uzyskania pojazdu zastępczego, a w dalszej kolejności, że nie poniósł szkody majątkowej,

- art. 361 §1 kc przez przyjęcie, że poszkodowany nie poniósł szkody majątkowej ponieważ pojazd nie był mu niezbędny do zaspokajania jego podstawowych potrzeb w stopniu na tyle dolegliwym, że brak pojazdu nie stanowił uszczerbku w majątku poszkodowanego i, że uzyskał do wyłącznej dyspozycji samochód, pomimo, że uprzednio jako właściciel pojazdu mógł nim władać w sposób jaki uważał za odpowiedni, tj. również przez udostępnianie go rodzicom w celu zaspokajania ich potrzeb, w tym zawodowych i tak go udostępniał,

2. naruszenie przepisów postępowania:

- art. 232 kpc w zw. z art. 3 kpc przez przyjęcie, że to powód winien dowodzić, że poszkodowany podejmował czynności zmierzające do zmniejszenia rozmiaru szkody, w sytuacji gdy to pozwany winien wykazać, że poszkodowany miał możliwość zapobieżenia szkodzie przez naprawę pojazdu lub zakup nowego pojazdu oraz sposób w jaki mógł to uczynić przed zapłatą odszkodowania przez pozwanego, nie posiadając na ten cel środków pieniężnych

- art. 233 §1 kpc w zw. z art. 230 kpc przez przyjęcie, że skoro poszkodowany starania w kierunku uzyskania nowego pojazdu poczynił w dniu 25.11.2013 r. to w konsekwencji brak pojazdu nie był uciążliwy dla poszkodowanego, w sytuacji gdy z materiału dowodowego wynika niespornie, że poszkodowany nie posiadał przed zapłatą odszkodowania przez pozwanego środków pieniężnych pozwalających na naprawę lub zakup pojazdu, co czyniło czynności poszukiwania pojazdu zwiększającymi rozmiar szkody (poświęcanie wycenianego czasu na czynności poszukiwania pojazdu bez możliwości jego nabycia)

- art. 233 §1 kpc w zw. z art. 230 kpc przez przyjęcie, że z zasad doświadczenia życiowego można wnioskować, że poszkodowany dysponując sprawnym pojazdem odległość 3 km (6 km w obie strony) pokonywałby pieszo udając się na trening tenisa ziemnego, w dalszej kolejności, że przy założeniu sprawności pojazdów poszkodowany nie dojeżdżałby do swojej dziewczyny (10 km) i na uczelnię (ponad 20 km w jedną stroną), w sytuacji gdy w tym celu poszkodowany posiadał samochód przed szkodą.

W oparciu o powyższe powódka wniosła o zamianę wyroku w zaskarżonej części przez zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 1944,60 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10.01.2014 r. do dnia zapłaty oraz o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za I i II instancję, przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa procesowego.

Szczegółowe uzasadnienie zarzutów znajduje się w pisemnej apelacji powoda. /k. 142-143/

W odpowiedzi na apelację /k. 151-153/ pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd II instancji, jako sąd merytoryczny w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c., rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Powyższe skutkowało przyjęciem przez Sąd Okręgowy, iż apelacja powódki zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał odmiennych niż Sąd I instancji ustaleń w zakresie istnienia potrzeby najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, celowego okresu trwania najmu oraz przyjętej stawki dobowej najmu w oparciu, o którą wyliczone zostało odszkodowanie powódki.

Za ugruntowany należy uznać pogląd zgodnie z którym w przypadku dochodzenia od ubezpieczyciela zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego należy badać celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (tak: Sąd Najwyższy w uchwałach z dnia 17 listopada 2011 r. III CZP 5/11, z dnia 22 listopada 2013 r. III CZP 76/13).

Nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, że brak najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego przez pierwsze trzy tygodnie po zdarzeniu oznacza, że pojazd nie był niezbędny, konieczny poszkodowanemu, a tym samym w procesie nie wykazano potrzeby zawarcia takiej umowy. Znoszenie niedogodności związanych z brakiem pojazdu nie przesądza o braku potrzeby najmu pojazdu zastępczego w późniejszym okresie, kiedy uciążliwość związana z brakiem samochodu jest nadmierna, co także może wynikać chociażby z przedłużającego się postępowania likwidacyjnego szkody. W tej sprawie poszkodowany artykułował w mailach z dnia 14 listopada 2013r. (k. 21) konieczność najmu przy przedłużającym się procesie likwidacji.

W żadnym razie Sąd Okręgowy nie zgadza się również ze stanowiskiem Sądu I instancji, że postępowanie dowodowe nie wykazało celowości i zasadności najmu pojazdu zastępczego. Nie ulega wątpliwości, że wynajmujący pojazd zastępczy, przez zdarzeniem korzystał z uszkodzonego pojazdu i od zdarzenia nie mógł tego robić. Z pojazdu zastępczego korzystała też jego mama przynajmniej trzy razy w tygodniu, jak zeznał (k. 114). Oznacza to, że pojazd zastępczy był wykorzystywany w zakresie takim jak pojazd uszkodzony. Nie jest przy tym istotne w jaki sposób oraz do jakich celów poszkodowany korzystał z uszkodzonego pojazdu i nie zmienia to odpowiedzialności sprawcy szkody/ubezpieczyciela (T. Szanciło – glosa do uchwały SN z dnia 17.11.2011 r., III CZP 5/11) Poszkodowany miał więc prawo wynająć pojazd zastępczy i postępowanie dowodowe tą celowość wykazuje.

W konsekwencji Sąd Okręgowy nie zgadza się ze stanowiskiem, że zasadnym było jedynie zasądzenie podatku VAT od dobrowolnie uznanej przez pozwanego należności za okres 6 dni i nie było podstaw do weryfikacji tej stawki. Konieczność weryfikacji stawki wynika z faktu, że powódka udowodniła, że stawka nie jest rażąco zawyżona w stosunku do stawek obowiązujących na rynku lokalnym. Konieczna była także weryfikacja celowego okresu najmu.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że w okolicznościach faktycznych sprawy celowy i ekonomicznie uzasadniony najmem pojazdu zastępczego to okres od zawarcia umowy najmu, czyli od 15 listopada 2013 r. do dnia wypłaty odszkodowania, tj. do dnia 25 listopada 2013 r. – czyli za 11 dni najmu. Czas najmu przekraczający dzień wypłaty odszkodowania powinien być wykazany przez powódkę i powódka temu nie sprostała. To okoliczności faktyczne sprawy pozwalają na ocenę czy i jaki powinien być dalszy czas refundacji. Wbrew zarzutom apelacji powódki, to jej obowiązkiem było udowodnienie w procesie, zgodnie z przepisem art. 6 k.c., że po dacie wypłaty odszkodowania w dalszym ciągu celowy i ekonomicznie uzasadniony był najem pojazdu przez poszkodowanego. Ciężar dowodu co do wykazania powyższych okoliczności spoczywa na powodzie, ponieważ to powód ma wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Także w doktrynie przyjmuje się zgodnie, że w razie sporu sądowego w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej, co do zasady, ciężar dowodu istnienia i wysokości szkody spoczywa na poszkodowanym. Odpowiada to ogólnej regule, że fakty prawotwórcze, czyli powodujące powstanie skutków prawnych musi udowodnić podmiot, który na tej podstawie twierdzi o istnieniu prawa. W powyższym zakresie Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu I instancji, że wbrew spoczywającemu na powódce obowiązkowi , nie udowodniła ona zgodnie z wymogami art. 6 kc, że po dacie wypłaty odszkodowania, dalszy najem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego był celowy i uzasadniony. W niniejszej sprawie istotne jest, że poszkodowany od 12 listopada 2013 r. wiedział o szkodzie całkowitej i ubezpieczyciel przedstawił nawet propozycję nabycia pojazdu za określoną kwotę (k. 43). Poszkodowany zaś zamiast zakupu innego pojazdu przystąpił do naprawy. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że materiał dowodowy zebrany w sprawie nie wystarcza do przyjęcia, że dalszy najem, po dacie wypłaty odszkodowania był celowy i uzasadniony, skoro poszkodowany miał co najmniej tydzień na poszukiwanie pojazdu. Tłumaczenie, że nie mając pieniędzy nie miał po co szukać samochodu nie zasługuje na uwzględnienie. Powódka powinna udowodnić czas niezbędny na nabycie pojazdu i niewątpliwie nie wykazała tego. Powołanie się na uzasadniony zasadami doświadczenia życiowego czas potrzebny do zakupu pojazdu nie wystarcza tym bardziej, że poszkodowany ostatecznie nie podjął działań w tym przedmiocie, a konieczny czas naprawy zupełnie z niczego nie wynika, nie został w żaden sposób wykazany. Poszkodowany, który jest człowiekiem młodym, korzystającym z dostępu do internetu, więc zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że nie musiał zdawać się na działającą raz w tygodniu giełdę samochodową w poszukiwaniu auta, a doświadczenie wręcz przemawia za tym, że podaż jest tak duża, iż stwierdzenie poszkodowanego: „nic mi nie odpowiadało” nie wystarcza do przyjęcia, że dla skutecznego poszukiwania pojazdu trzeba było więcej czasu. Poszkodowany już od 12 listopada wiedział o szkodzie całkowitej. Do czasu wypłaty odszkodowania mógł więc poczynić skuteczne starania w celu nabycia pojazdu. Skoro ostatecznie jednak zdecydował się na naprawę w procesie udowodniony powinien być przez stronę powodową czas konieczny na jej wykonanie. Na tą okoliczność nie ma w sprawie żadnego miarodajnego dowodu. Dlatego zasadna i wykazana w procesie jest potrzeba najmu pojazdu za okres do dnia wypłaty przez pozwanego odszkodowania.

W niniejszej sprawie koniecznym była także weryfikacja stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego w oparciu, o którą pozwany wypłacił odszkodowanie powódce. Powódka wykazała, że stosowana przez nią stawka nie odbiega rażąco od stawek stosowanych na rynku lokalnym, czyli 147,60 zł za dobę. Co do zastosowanej stawki miarodajny jest przeprowadzony w sprawie dowód z opinii biegłego, który potwierdził stanowisko powódki.

Uwzględniając powyższe, zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. podlegał zmianie, gdyż w ocenie Sądu Okręgowego celowy i ekonomicznie uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego wyniósł 11 dni, w stawce brutto zastosowanej przez powódkę (11 dni x 147,60 zł = 1 623,60 zł). Powyższa kwota podlegała pomniejszeniu o kwotę już wypłaconą powódce w postępowaniu likwidacyjnym oraz o kwotę zasądzoną przez Sąd I instancji w niezaskarżonym pkt I wyroku (1.623,60 zł – 356,10 zł /zapł. przed proc./ – 356,10 zł /pkt I wyroku/ = 911,40 zł).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 911,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.01.2014 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego Sąd orzekł stosownie do wyniku sprawy na zasadzie art. 100 kpc.

Z kwoty 2300,70 zł stanowiącej wartość przedmiotu sporu została zasądzona łącznie na rzecz powódki kwota 1267,50 zł, stanowiąca 55% wartości przedmiotu sporu. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, strony powinny ponieść jego koszty w takim stopniu, w jakim przegrały sprawę, a zatem powódka w 45%, a pozwany w 55%. Koszty procesu wyniosły 2 283,60 zł, w tym po stronie powódki kwotę 1666,60 zł (opłata od pozwu w wysokości 116 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 617 zł na podstawie §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz.U. 2013.490), 25 zł koszt dojazdu świadka, 908,60 zł – wynagrodzenie biegłego. Koszty procesu po stronie pozwanej wyniosły 617 zł (wynagrodzenie pełnomocnika) Zgodnie z powyższą zasadą powódkę powinny obciążać koszty procesu w 45% tj. w kwocie 1 027,62 zł, skoro jednak poniosła koszty w kwocie 1666,60 zł, to należy jej się zwrot kwoty 638,98 zł. (1666,60 zł – 638,98 zł) , którą Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego w punkcie III wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc wzajemnie je znosząc. Strony mniej więcej w tym samym stopniu przegrały sprawę (powódka 53%, a strona pozwana w 47 %) a ponadto każda z nich poniosła koszty w zbliżonej wysokości (powódka 398 zł, pozwana 300 zł).